Ko to tamo peva

10.07.2017 10:40

U proljeće 1941. godine grupa putnika kreće zastarjelim autobusom, firme „Krstić i sin“, za Beograd. Pored pomenutog starijeg Krstića (Pavle Vuisić) i njegovog sina Miška (Aleksandar Berček) tu su još pukovnik Aleksa Simić (Milivoje Tomić), šlager pjevač (Dragan Nikolić), lovac (Taško Načić), brka (Danilo "Bata" Stojković), mlada (Neda Arnerić) i mladoženja (Slavko Štimac) i dva cigana muzikanta (Miodrag Kostić i Nenad Kostić). Beograd je od početne stanice udaljen nepunih sto kilometara, ali će se zbog lošeg stanja autobusa i mnogih nepredviđenih okolnosti, ovaj put odužiti.

Ko to tamo peva je prvi dugometražni film srpskog režisera Slobodana Šijana, i zaista se mali broj filmskih režisera može pohvaliti ovako dobrim debijem. Slobodan Šijan je očigledno inspiraciju pronašao u vesternu Poštanska kočija (1939), reditelja Džona Forda, ali je on svoje junake, umjesto u konjsku kočiju, smjestio u dotrajali autobus. Šijan je zajedno sa scenaristom filma Dušanom Kovačevićem, napunio ovaj autobus običnim ljudima različitih profesija i zanimanja. Pored poštenih vlasnika Krstića, ostarjelog pukovnika koji štedi svaki dinar za sina vojnika, nespretnog lovca, vidimo i nekoliko muzičara, ali i mladi bračni par. Ko to tamo peva ne dozvoljava sekund predaha od humora, a svaka naredna scena djeluje smješnija od prethodne i nemoguće je izdvojiti samo jednu scenu. Međusobni dijalog je izuzetno zabavan, ali što je još bitnije kroz ove duhovite dosjetke Kovačević veoma vješto iscrtava portret običnih ljudi u veoma teškom vremenu. Putnici između ostalog raspravljaju o aktuelnom ratu u Evropi, ali nisu baš svi na strani savezničke vojske. Zaista je impresivna sposobnost dvojice autora filma da nam jednog njemačkog simpatizera serviraju na veoma duhovit način, ali da nam nakon grohotnog smjeha ostane osjećaj nevjerice i neprijatnosti od njegove tvrdnje, da bi se dolaskom njemačke vojske ipak "znao neki red".

Režiser Šijan i scenarista Kovačević su se dobro potrudili da otežaju put svojim junacima. Svako malo ih čeka prepreka, koja dodatno povećava nervozu među putnicima. Već nakon početne vojne barikade, stariji Krstić jasno upozorenje da "ovo sa ratom ne sluti na dobro". Nakon jedne od nepredviđenih okolnosti, grupa putnika završi na sahrani, gdje Šijan odaje hommage američkom vestern filmu. Filmskim kritičarima nije trebalo puno vremena da ovaj trošni autobus firme „Krstić i sin“ uporede sa Jugoslavijom, čija su kola obrnula niza stranu. Nesloga para ovu šaku raznolikih putnika, a neizbježan međusobni sukob gazi najslabije. Svi poznavaci nemilih ratnih dešavanja, koji su usljedili cijelu jednu deceniju nakon premijere Ko to tamo peva, će sa velikom tugom posmatrati završnicu ovog filma.

Završna scena bombardovanja je trebala da uključi divlje životinje, koje su usled eksplozije bombe, pobjegle iz obližnjeg zoološkog vrta. Scenarista filma Dušan Kovačević je izjavio da se ovo zaista dogodilo, i da ga je jedan stari novinarski članak na to inspirisao. Nažalost za vrijeme snimanja ovog filma umro je dugogodišnji predsjednik SFR Jugoslavije, Josip Broz Tito, što je dovelo do veoma dugog perioda žaljenja i ukidanja svih zabavnih aktivnosti, uključujući i cirkus, koji je trebao da iznajmi životinje producentima filma. Ovu ideju je mnogo godina kasnije, iskoristio režiser Emir Kusturica u početnoj sceni Podzemlja.

Bitan dio ovog filma je svakako muzika, a Šijan je napravio dobar izbor kada je odabrao dvojicu romskih muzičara. Režiser nekoliko puta zaustavlja radnju filma i dopušta dvojici muzičara da nam otpjevaju i odsviraju po koju pjesmu. Ove romske i na prvi pogled šaljive pjesme, dobro oslikavaju urođeni muzički talenat ovih ljudi, ali takođe i njihovu istrajnost, uprkos veoma teškom životu. Ova muzika se savršeno uklopila sa tematikom filma, a jedan od instrumenata na kojem svira mladi romski muzičar, drombulje, i danas asocira, veliki broj filmofila, na muziku iz ovog filma.

Tražiti zamjerke ovakvom jednom filmu je poput potrage za iglom u plastu sjena, ali nekoliko sitnica svakako zapadaju za oko. Pjesme ma koliko pohvalne bile, ipak malo usporavaju radnju filma, dok je scena u kojoj nespreti lovac nehotice ispali topovsko đule, pretjerana i na kraju, neuvjerljiva.

Slobodan Šijan je imao sreće da mu se u prvom dugometražnom filmu nađu mnoge glumačke legende srpske kinematografije, Pavle Vuisić, Dragan Nikolić, Danilo Bata Stojković, Aleksandar Berček, Neda Arnerić, Milivoje Tomić, Aleksa Simić, Taško Načić, Boro Stjepanović i Slavko Štimac. Treba pohvaliti i dvojicu romskih muzičara Miodraga Kostića i Nenada Kostića.

Ko to tamo peva je jedan od najboljih filmova, koji je proizašao sa ovih nesretnih prostora. O njegovom kvalitetu najbolje svjedoče široke mase fanova, koji ne mogu da izbroje koliko puta su pogledali ovaj film i koji se opet smiju dobro poznatim replikama, ali koji, isto tako, u njemu prepoznaju bolne stranice istorije srpskog naroda, veoma suptilno kazane.

Поштена употреба, https://sr.wikipedia.org/w/index.php?curid=1251150