Velimir Živojinović ( 1933 - 2016)

Legendarni glumac Velimir Bata Živojinović (1933-2016) je ostao upamćen kao jedan od najznačajnijih glumaca sa ovih prostota, koji je odigrao izuzetno veliki broj uloga. Veliki glumac nije volio da odbija uloge i oberučke je prihvatao nove glumačke izazove. Navodno je odigrao najviše filmskih uloga u istoriji Jugoslovenske kinematografije. Dao je veliki doprinos jugoslovenskom crnom talasu, ali ga prije svega pamtimo po ulogama u partizanskim filmovima, gdje je često stajao rame uz rame sa drugim velikanima jugoslovenskog glumišta, kao što su Ljubiša Samardžić, Ljuba Tadić i Boris Dvornik. Sarađivao je nekim od najznačajnijih reditelja sa ovih prostora, a bio je i osnivač i prvi predsjednik Udruženja filmskih glumaca Srbije. Bata je bio u braku sa suprugom Lulom duže od pola vijeka i uvijek je suprugu navodio kao najveći oslonac. Pošte Srbije su izdale poštansku markicu sa njegovim likom, kao dio serije zvane Velikani srpskog glumišta.

Velimir Živojinović je prvu ulogu odigrao u istorijskoj drami Pjesma sa Kumbare (1955) reditelja Radoša Novakovića, koja govori o srpskom otporu protiv viševjekovne turske vladavine. Uloga Velje iz Belog Potoka ima tu čast da bude prva od mnogih. Glumac je nastavio saradnju sa rediteljem Novakovićem u filmovima Vetar je stao pred zoru (1959), Pesma (1961) i Bekstva (1968). Takođe je zaigrao u filmovima Klisura (1956), Subotom uveče (1957), Rafal u nebo (1958) i Dubrovski (1959).

Pedesetih godina je započeo saradnju i sa rediteljima Živoradom Žikom Mitrović, Jovanom Živanovićem i Veljkom Bulajićem. Sa Mitrovićem je snimio Poslednji kolosek (1956), Signali nad gradom (1960), Nevesinjska puška (1963), Nož (1967), Brat doktora Homera (1968), Operacija Beograd (1968) i Timočka buna (1983), dok je sa Živanovićem snimio Te noći (1958), Uzrok smrti ne pominjati (1968), I Bog stvori kafansku pevačicu (1972), Naivko (1975) i Radio Vihor zove Anđeliju (1979). Saradnju sa Bulajićem je započeo dramom Voz bez voznog reda (1959), a nastavio filmovima Rat (1960), Uzavreli grad (1961), Kozara (1962), Pogled u zjenicu sunca (1966), Visoki napon (1981), Veliki transport (1983) i Obećana zemlja (1986). Vrhunac njihove saradnje sa Bulajićem je vjerovatno partizanski film Bitka na Neretvi (1968), koji se smatra najboljim i najskupljim jugoslovenskim filmom i u kojem smo imali priliku da vidimo takve glumačke veličine kao što su Jul Briner, Hardi Kriger, Franko Nero, Sergej Bondarčuk i Orson Vels. Zanimljivo je da je originalni poster za englesku verziju ovog filma naslikao španski umjetnik Pablo Pikaso. Legendarni španski umjetnik nije tražio novčanu naknadu za svoj rad jer je bio ljubitelj jugoslovenskih filmova, već se zadovoljio kartonom najboljeg jugoslovenskog vina.

Šezdesetih godina su uslijedile još mnoge bitne saradnje sa istaknutim jugoslovenskim rediteljima, kao što su Sofija Soja Jovanović, Stole Janković, Zdravko Randić, Živojin Žika Pavlović, Branimir Tori Janković, Hajrudin Krvavac i Aleksandar Petrović. Sa Sojom Jovanović je snimio filmove Diližansa snova (1960), Dr (1962) i Put oko sveta (1964), sa Stoletom Radopolje (1963), Narodni poslanik (1964), Višnja na Tašmajdanu (1968), Partizani (1974) i Tren (1978), sa Randićem je snimio Zemljaci (1963), Opklada (1971) i Tragovi crne devojke (1972), sa Žikom Pavlovićem je snimio Neprijatelj (1965), Povratak (1966) i Hajka (1977), sa Torijem Jankovićem Krvava bajka (1969), Zvezde su oči ratnika (1972), Mirko i Slavko (1973) i Crvena zemlja (1975), dok je sa Krvavcem snimio Diverzanti (1967), Most (1969) i Partizanska eskadrila (1979). Navedeni filmovi su zabilježili veliku gledanost a svakako se najviše istakao partizanski film Valter brani Sarajevo (1972), u kojem je Bata odigrao ulogu legendarnog Valter, koja mu je donijela veliku popularnost kako unutar bivše države tako i izvan nje, naročito u Kini. Završni kadar u kojem vidimo grad Sarajevo i čujemo rečenicu "Diese Stadt ist Walter" se duboko uvukao pod kožu svih ljubitelja filma.

Saradnja sa Sašom Petrovićem, jednim od najvećih reditelja Crnog talasa, je posebno važna za karijeru ovog glumca. Njihov prvi zajednički projekat je ratna drama Tri (1965), u kojoj je glumac odlično odigrao mladog čovjeka koji ima tri različita susreta sa smrću tokom Drugog svjetskog rata. Za svoju ulogu dobio je Zlatnu arenu za najbolju mušku ulogu na filmskom festivalu u Puli, dok je sam film nominovan za nagradu Oskar u kategoriji najbolji strani film. Dvojica umjetnika su najveći uspjeh postigli svojim sljedećim filmom Skupljači perja (1967). Dva titana srpskog glumišta Živojinović i Bekim Fehmiju su briljirali u ulogama dvojice Roma i pokazali su teško stanje u kojem su živjeli Romi u vojvođanskim selima. Živojinović je osvojio Zlatnu arenu u Puli, dok je sam film pobrao lovorike na filmskom festivalu u Kanu. Osvojio je Gran pri žirija ali i nominaciju za Zlatnu palmu. Film je takođe dobio dvije nominacije za nagrade Oskar i Zlatni globus u kategoriji najbolji strani film. Živojinović i Petrović su sarađivali i u filmovima Biće skoro propast sveta (1968), Majstor i Margarita (1972) i Grupni portret sa damom (1977). U navedenim naslovima vidjeli smo mnoga poznata imena evropske filmske scene kao što su Ani Žirardo, Romi Šnajder, Bred Durif i Mišel Galabri.

Živojinović je takođe zaigrao u vesternu Lavirint smrti (1965) reditelja Alfreda Vorera, koji je nastao u produkciji zemalja Jugoslavije i Zapadne Njemačka. U filmu igraju poznata evropska glumačka imena Stjuart Grejndžer, Terens Hil, kao i francuski glumac Pjer Bris, koji igra poglavicu Apača, čuvenog Vinetua. Ovaj vestern je trebao biti prvi dio trilogije ali nažalost nije najbolje prihvaćen od strane publike. Pored toga, zaigrao je u filmovima Krst Rakoc (1962), Muškarci (1963), Dvostruki obruč (1963), Dobra kob (1964), Čovek iz hrastove šume (1964), Lažljivica (1965), Pre rata (1966), San (1966), Glineni golub (1966), Pošalji čoveka u pola dva (1967), Praznik (1967), Breza (1967), Ima ljubavi, nema ljubavi (1968) i Oseka (1969).

Živojinović nije dozvolio da ga uspjeh poljulja i nastavio je tokom sedamdesetih godina iscrpnim tempom. Prilagodio se novoj garnituri reditelja, koja se sve više okretala socijalnim temama. Glumac se u ovoj novom liberalnom ruhu snašao poput tigra u džungli i njegova popularnost je nastavila da raste. Započeo je nove saradnje sa našim poznatim rediteljima, kao što su Predrag Golubović, Zdravko Velimirović, Goran Paskaljević, Aleksandar Đorđević, Živko Nikolić, Zoran Čalić, Milivoje Mića Milošević, Milan Jelić i Boro Drašković. Sa Golubovićem je snimio filmove Bombaši (1973), Crveni udar (1974), Progon (1982) i Dobrovoljci (1986), sa Velimirovićem Derviš i smrt (1974), Vrhovi Zelengore (1976) i Dorotej (1981), sa Paskaljevićem Čuvar plaže u zimskom periodu (1976), Pas koji je voleo vozove (1977), Poseban tretman (1980) i Bure baruta (1998), dok je sa rediteljem Đorđevićem Povratak otpisanih (1976), Stići pre svitanja (1978) i Hajde da se volimo (1987). Iako lista ide u nedogled, sa rediteljem Nikolićem je u ovom periodu snimio Beštije (1977) i Čudo neviđeno (1984), sa Čalićem je snimio filmske serijale Lude godine (1977-1988) i Ćao inspektore (1985-1996), sa Mićom Miloševićem Nije nego (1978), Drugarčine (1979), Laf u srcu (1981) i Nema problema (1984), sa Jelićem Tigar (1978), Rad na određeno vreme (1980), Nedeljni ručak (1982), Moj tata na određeno vreme (1982), Maturanti (Pazi šta radiš) (1984), Razvod na određeno vreme (1986), Špijun na štiklama (1988) i Velika frka (1992), dok je sa Draškovićem snimio Usijanje (1979) i Život je lep (1985).

Posebno mjesto u njegovoj glumačkoj biografiji ima ratna drama Sutjeska (1973), reditelja Stipe Delića, u kojoj ulogu maršala Josipa Broza Tita igra glumac Ričard Barton, dok ulogu britanskog premijera Vinstona Čerčila igra Orson Vels. U filmu još glume Ljuba Tadić, Irena Papas, Ljubiša Samardžić, Milena Dravić i Boris Dvornik. Sam pogled na ova impozantna glumačka imena i odmah postaje jasno zašto je ovo jedan od najskupljih jugoslovenskih filmova. Živojinović je osvojio nagradu Car Konstantin na festivalu u Nišu dok je film osvojio specijalnu nagradu na prestižnom festivalu u Moskvi. Pored toga, treba još dodati filmove Žarki (1970), Moja luda glava (1971), Doručak sa đavolom (1971), Ukleti smo, Irina (1973), Košava (1974), Priča o dobrim ljudima (1975), Seljačka buna 1573 (1975) reditelja Vatroslava Mimice, Ljubavni život Budimira Trajkovića (1977), kao i televizijske serije Građani sela Luga (1972), Čardak i na nebu i na zemlji (1978-1979) i Anno domini 1573 (1979).

Osamdesetih godina je glumac uspostavio reputaciju jednog od najboljih jugoslovenskih glumaca, ako je iko uopšte sumnjao u to. Započeo je opet mnoge značajne saradnje, koje su se pokazale zaista produktivnim za glumca. Sarađivao je sa rediteljima Milošem Mišom Radivojevićem, Zdravkom Šotrom, Draganom Kresojom i Božidarem Botom Nikolićem. Sa rediteljem Mišom Radivojevićem je snimio filmove Snovi, život, smrt Filipa Filipovića (1980) i Dečko koji obećava (1981), sa Šotrom Šesta brzina (1981), Idemo dalje (1982), Igmanski marš (1983), Držanje za vazduh (1985), Boj na Kosovu (1989) i Ivkova slava (2005), sa Kresojom Još ovaj put (1983), Kraj rata (1984), Oktoberfest (1987), Original falsifikata (1991), Pun mesec nad Beogradom (1993) i Tamna je noć (1995), dok je sa rediteljem Botom Nikolićem snimio Balkanski špijun (1984), Svečana obaveza (1986), Jednog lepog dana (1988) i Tri karte za Hollywood (1993).

Živojinović nikada nije previše birao uloge te je prihvatao sve što mu se nudi i trudio se da pruži svoj maksimum. Nije odbijao ni uloge u studentskim filmovima, zbog čega su ga ljubitelji filma još više cijenili. Velike pohvale je dobio za ulogu u studentskom filmu Kako je propao rokenrol (1989), u kojem izgovara duhovitu uzrečicu: "Kaži Dino". Tokom osamdesetih godina je zaigrao i u filmovima Pozorišna veza (1980), Erogena zona (1981), Crveni konj (1981) reditelja Stoleta Popova, Pad Italije (1981) reditelja Lordana Zafranovića, Lov u mutnom (1981), Sok od šljiva (1981), 13. jul (1982), Balkan ekspres (1983), Stepenice za nebo (1983), Halo taxi (1983), Šećerna vodica (1983), Pejzaži u magli (1984) reditelja Jovana Jovanovića, U raljama života (1984) reditelja Rajka Grlića, Šta je s tobom, Nina (1984), Opasni trag (1984), Mala pljačka vlaka (1984), Nije lako sa muškarcima (1985), I to će proći (1985), Ada (1985), Debeli i mršavi (1985), Šest dana juna (1985), Groznica ljubavi (1985), U zatvoru (1985), Osveta (1986), Sekula i njegove žene (1986), Miss (1986), Posljednji skretničar uzanog kolosijeka (1986), Majstor i Šampita (1986), Zaljubljeni (1987), Kriminalci (1987), Vanbračna putovanja (1988), Tajna manastirske rakije (1988) reditelja Slobodana Šijana, Vikend mrtvaca (1988), Otkupnina (1988), Balkan ekspres 2 (1989), Atoski vrtovi - preobraženje (1989) i Hajde da se volimo 2 (1989), kao i u televizijskim serijama Sivi Dom (1986), Vuk Karadžić (1987-1988) i Bolji život (1987-1991).

Dolaskom devedesetih godina preselio je na male ekrane i gledali smo ga u izuzetno popularnoj televizijskoj seriji Srećni ljudi (1993-1996), ali nije u potpunosti zanemario dugometražni film i glumio je sve do poznimh životnih godina. Iz ovog perioda njegove karijere treba izdvojiti saradnju sa rediteljem Srđanom Dragojevićem i filmove Lepa sela lepo gore (1996) i Rane (1998). Takođe je sa rediteljem Darkom Bajićem snimio filmove Balkanska pravila (1997) i Rat uživo (2000). Ne smijemo zaboraviti ni filmove Sex-partijski neprijatelj br. 1 (1990), Praznik u Sarajevu  (1991), Sekula se opet ženi (1991), Bračna putovanja (1991), Prokleta je Amerika (1992), Sekula nevino optužen (1992), Slatko od snova (1994), Treća sreća (1995), Ptice koje ne polete (1997), Kupi mi Eliota (1998), Nož (1999), Belo odelo (1999), Ranjena zemlja (1999), kao ni televizijske serije Neuništivi (1990), U ime zakona (1991), Goli život (1994), Kraj dinastije Obrenović (1995) i Porodično blago (1999-2001).

U novom vijeku je zaigrao u filmovima Seljaci (2001), Sve je za ljude (2001), Mrtav ‘ladan (2002), Made in YU (2005), Princ od papira (2007), Najlepša je zemlja moja (2012), Led (2012), kao i u televizijskim serijama Košarkaši (2005), Seljaci (2006-2009) i Nepobedivo srce (2011-2012).