Veljko Bulajić ( 1928 - 2024)

Crnogorski reditelj Veljko Bulajić (1928-2024) je najpoznatiji po partizanskom filmu Bitka na Neretvi (1969), koji je okupio neka od najpoznatijih imena jugoslovenskog ali i svjetskog filma. Nasuprot Velimiru Bati Živojinoviću, Mileni Dravić, Borisu Dvorniku i Ljubiši Samardžiću stali su Sergej Bondarčuk, Orson Vels, Jul Briner i Franko Nero. Riječ je o najskupljem i po nekima najboljem jugoslovenskom filmu, koji je nominovan za nagradu Oskar u kategoriji najbolji strani film. Jedan od postera za ovaj film je naslikao čuveni španski umjetnik Pablo Pikaso i zauzvrat je tražio samo jednu kutiju najboljeg jugoslovenskog vina. Pikaso je tokom svog života naslikao samo dva filmska postera što je svakako veliki kompliment za Bulajića i njegov film.

 

Veljko Bulajić je imao zanimljiv ali težak život. Već kao mladić je pristupio Partizanima, da bi nakon ranjavanja završio u italijanskom koncentracionom logoru. Ovi događaji očekivano ostavljaju veliki trag na psihu mladog čovjeka. Nakon završetka rata odlazi u Italiju da studira filmsku umjetnost i tu sarađuje sa nekim od najpoznatijih italijanskih reditelja, kao što su Federiko Felini i Vitorijo de Sika. Nakon toga se vraća u Jugoslaviju gdje tokom pedesetih godina snima niz kratkih filmova, da bi zatim snimio svoj prvi dugometražni film i to Voz bez voznog reda (1959). Film je osvojio četiri Zlatne arene na filmskom festivalu u Puli, između ostalog i nagradu žirija za najbolji film. Takođe je nominovan za nagradu Zlatna palma na filmskom festivalu u Kanu.

 

Ratna tematika ne napušta Bulajića i on snima filmove Rat (1960) i Uzavreli (1961). Snima zatim novi partizanski film Kozara (1962) u kojem glavne uloge igraju Velimir Bata Živojinović i Ljubiša Samardžić. Film je nagrađen na filmskim festivalima u Moskvi, Nju Delhiju i Puli. Često je sarađivao sa bratom Stevanom Bulajićem koji mu je pomogao prilikom pisanja scenarija za mnoge od ovih naslova.

 

Uslijedili su zatim filmovi Pogled u zjenicu sunca (1966), Atentat u Sarajevu (1975), Čovjek koga treba ubiti (1979), Visoki napon (1981), Veliki transport (1983), Obećana zemlja (1986), Donator (1989), Libertas (2006) i Escape to the Sea (2020). Snimio je i dokumentarne filmove Skoplje '63 (1964), Titovi memoari (1980) i Mjesto sjećanja: Vukovar (2015).