Ima li pilota u avionu?

21.01.2005 14:12

Reditelji i scenaristi Džim Abrams, Dejvid Zuker i Džeri Zuker su saradnju započeli u komediji Pečeni Kentakijski filmovi (1977), koju potpisuje reditelj Džon Lendis. Talentovani trojac, koji nosi zajednički naziv ZAZ, prema prvim slovima njihovih prezimena, ubrzo je postigao veliki uspjeh zahvaljujući komediji Ima li pilota u avionu?. Inspiraciju su neočekivano pronašli u crno-bijeloj drami Nulti sat (1957) reditelja Hola Bartleta, ali i u filmskom serijalu Aerodrom (1970-1979). Zapravo teško je danas pogledati bilo kojih od ovi filmova, a da ne pomislimo upravo na komediju Ima li pilota u avionu?.

Bivši ratni pilot Ted Strajker (Robert Hejs) je odlučan da ponovo osvoji Ilejn Dikinson (Džuli Hagerti). Ukrcava se u avion u kojem ona radi kao stjuardesu, ali ona odbija da se pomiri sa njim. Nedugo zatim većina putnika počinje da osjeti jake stomačne bolove zbog hrane koje su pojeli. Doktor Rumak (Lesli Nilsen) saopštava da se radi o masovnom trovanju hranom i traži od Strajkera da on bezbedno spusti ovaj avion. Naime, piloti Klarens Over (Piter Grejvs), Rodžer Mardok (Karim Abdul Džabar) i Viktor Basta (Frenk Ešmor) su bolesni, a Strajker je jedini putnik sa iskustvom letenja. Odlučuje da prebrodi svoje ratne traume i spusti avion. Pomoć dobija od Ilejn, koja kontaktira nadzornika na aerodromu Stivena Mekroskog (Lojd Bridžis) i traži pomoć pri sletanju.

Braća Zuker i Abrams očigledno nisu mogli odoliti utisku da bi drama Nulti sat (1957) reditelja Hola Bartleta daleko bolje djelovala ukoliko bi većinu dramskih scena zamijenili komičnim scenama, ne dirajući previše sam dijalog. Isti utisak su vjerovatno imali i dok su gledali filmski serijal Aerodrom, koji je inače dosta popularizovao žanr katastrofe u Holivudu. Navedeni naslovi očigledno sadrže veliki potencijal za komediju ali to niko do tada nije zapazio. U svakom slučaju, talentovani trojac je otkupio autorska prava na film Nulti sat i iskoristio cijeli zaplet kao bazu za svoju komediju. Preuzeli su mnoge likove i mnoge scene iz filma. Ponovo gledamo glavnog junaka Teda Strajkera koji mora da prebrodi svoj strah od letenja kako bi spasao sve putnike u avionu, jer on jedini ima iskustva sa letenje. Strajkera ovaj put umjesto glumca Dejne Endruza tumači Robert Hejs. Autorski trojac je bukvalno prepisao određene dijaloge iz originala, ali se takođe dobro pobrinuo da te iste rečenice dobiju željeni komični prizvuk. Namjerno su izabrali takoreći ozbiljne glumce, poput Leslija Nilsena, Lojda Bridžisa, Pitera Grejvsa i Roberta Steka, koji su do tada uglavnom igrali u dramskim ostvarenjima i koji zapravo nisu imali previše dodira sa komedijom. Dobro smo se ismijali gledajući njihove smrknute face dok izgovaraju besmislene i bezobzirne rečenice.

Humor zapravo počinje već u prvim kadrovima filma kada gledamo kratku ali veoma zabavnu parodiju na triler Ajkula (1974) reditelja Stivena Spilberga. Naime, vidimo rep aviona koji iznenada izranja iznad oblaka i zatim sječe te iste oblake, baš poput ajkule, sve dok čujemo prijeteću muzičku podlogu Džona Vilijamsa. Humor se nastavlja dok upoznajemo luckaste protagoniste koji dolaze na aerodrom i ukrcavaju se u avion. Autori filma tom prilikom ubacuju niz neočekivanih i veoma zabavnih scena. Između ostalog, saznajemo da su dvoje radnika koji rade na razglasu aerodroma zapravo bili u ljubavnoj vezi i da se zbog toga ne mogu dogovoriti koja je zona zabranjena za zaustavljanje, bijela ili crvena. Braća Zuker i Abrams su ideju za ovu šaroliku grupu ljudi dobili gledajući pomenuti filmski serijal Aerodrom, koji je znao u isti avion da nagurao teroristu, tužnu stjuardesu, ali i sveštenika i dvije časne sestre. Jednu od najpoznatijih uloga u ovom serijalu je inače odigrao glumac Džordž Kenedi, koji je odbio ponudu popularnog trojca ZAZ da ponovi ulogu Džoa Pageonija. Glumac je kasnije prihvatio novu ponudu i zaigrao pored Leslija Nilsena u filmskom serijalu Goli pištolj (1988-1994).

Ima li pilota u avionu? je zapravo snimljen u pravom trenutku kada je humor mogao da bude daleko otkačeniji i kada to nije previše vrijeđalo različite društvene grupe. Teško je zaista izdvojiti najbolje scene jer se svaka naredna čini smiješnijom i otkačenijom od prethodne. Piloti imaju neobična imena koji otežavaju njihovu komunikaciju, naročito u kriznim situacijama. Ljubavna drama između glavnih protagonista Teda Strajkera i Ilejn Dikinson je dobro implementirana u samu radnju filma i ne odvlači radnju u previše sentimentalne vode. U ovim trenucima vidimo komičnu posvetu filmu Odavde do vječnosti (1953) reditelja Freda Zinemana i sceni u kojoj se zagrljeni ljube na plaže glavni glumci Bert Lankaster i Debora Ker. Isto tako, jedna starija gospođa iz kurtoazije počinje da sluša Strajkerove ljubavne jade, da bi joj malo kasnije njegova priča postala nepodnošljiva. Kako se film bliži kraju humor se još više pojačava dok prosto ne možemo pohvatate sve vizuelne i vokalne pošalice koje su upućene u našem pravcu. Određene scene sadrže više humora nego jedna prosječna današnja komedija tokom cijele dužine svog trajanja. Usput se trojac ZAZ stigne narugati mnogim poznatim filmovima, kao što je Groznica subotnje večeri (1977).

Odličan posao je napravio glumac Lesli Nilsen, koji je kasnije često sarađivao sa Abramsom i braćom Zuker. Mnoge njegove rečenice, koje izgovara smrtno ozbiljan, su postale nadaleko poznate. Njegova neopravdana ljutnja što ga zovu Širli je postala toliko poznata među ljubiteljima dobrog humora da je jedno blurej izdanje filma nazvano upravo po ovoj šali (Airplane! "Don't call me Shirley" Edition).

Ima li pilota u avionu? je jedna od najboljih komedija snimljenih osamdesetih godina prošloga vijeka i dobar podsjetnik da komedija može sebi dopustiti određenu umjetnički slobodu kako bi zabavila publika i na momente istu natjerala na smjeh do suza.

Fair use, https://en.wikipedia.org/w/index.php?curid=9358921