Pad Italije

08.08.2007 07:58

Film Pad Italije (1981) reditelja Lordana Zafranovića je izazvao dosta kontraverze nakon svoje premijere, do te mjere da mu je u Beogradu bilo zabranjeno prikazivanje. Uprkos svemu, film je osvojio nekoliko nagrada, između ostalog Veliku zlatnu arenu na filmskom festivalu u Puli i Gran pri u Valensiji. Jugoslovenska kinoteka je mnogo godina kasnije kasnije uvrstila film među stotinu naslova koji predstavljaju kulturno dobro od velikog značaja i time odala zaista veliku čast ovom filmu.

Na dalmatinskom ostrvu tokom Drugog svjetskog rata, partizan Davorin (Danijel Obrihski) saopštava prijatelju Niku (Frane Lasić) da Okružni komitet traži od njega da odmah prestane da se viđa sa Krasnom (Snežana Savić), koja sarađuje sa italijanskom vojskom. Niko odbije da postupi po direktnom naređenju partije, da bi zatim Božica (Gorica Popović) saopštila Davorinu da je komitet izdao direktivu da se Krasna i Niko likvidiraju. Davorin ubija svog dojučerašnjeg druga i njegovu ljubavnicu i ubrzo biva unaprijeđen u komandanta. Davorin zatim, uprkos protivljenju Božice, započinje vezu sa Veronikom (Ena Begović), ćerkom lokalnog bogataša Grge Krsturina (Velimir Bata Živojinović). Na ovom dalmatinskom ostrvu žive i Davorinova braća, Ljubo (Dušan Janićijević), Andre (Miodrag Krivokapić) i Lovre (Izet Hajdarhodžić), kao i njihova majka Antica (Ljiljana Krstić). Andrina žena Mare (Mirjana Karanović) i treba uskoro da se porodi.

Film Pad Italije se vjerovatno može smatrati za svojevrsni nastavak filma Okupacija u 26 slika (1978), jer ponovo vidimo lik zaljubljenog Nike, kojeg igra hrvatski glumac Frano Lasić. Reditelj Lordan Zafranović je oba svoja naslova radnjom smjestio u primorsku oblast današnje Hrvatske u period Drugog svjetskog rata i tom prilikom prikazao borbu običnih ljudi pred naletom okupatora. Zafranović takođe ponavlja određene scene iz svog prvog dugometražnog filma Nedjelja (1969), poput ljubavnih scena u čamcu, ali i scena na trgu kao središtu jednog manjeg mjesta. Reditelj je ovaj put imao na raspolaganju sasvim dobar budžet i mnoga velika glumačka imena, koja predvodi poljski glumac Danijel Olbrihski, poznat po filmu Limeni doboš (1979), reditelja Folkera Šlendorfa, ali i po saradnji sa poljskim rediteljem Andžejom Vajdom. Pored toga, Zafranović je imao na raspolaganju i nekoliko veoma atraktivnih glumica, kao što su Ena Begović i Sonja Savić, koje su na veliku radost muškog dijela publike pristale da snime golišave scene.

Reditelj Zafranović i scenarista Mirko Kovač su dobro izučuli period Drugog svjetskog rata i situaciju koja je zadesila lokalno stanovništvo na dalmatinskim ostrvima u tom periodu. Ostaje ipak da se diskutuje da li su i koliko sebi dopustili umjetničke slobode u prikazu Četnika, pa čak i Čerkeza na ovim teritorijama. Kao što su to mnogi kritičari primjeti, Pad Italije dosta podsjeća na opersku tragediju u kojoj ratno stanje u državi pravi rascijep u porodici i tjera četvoricu braću na različite strane. Jedan od braće Ljubo čak pokazuje jasne proustaške tendencije i na taj način se potpuno udaljava od porodice. Sa druge strane, ubacivanje ovih tipičnih operskih elemenata možda ipak remeti surovi realizam kojim odiše ovaj film. Isto tako, Davorinova braća nisu dobili dovoljno prostora da u potpunosti razumijemo njihove postupke.

Zafranović ponovo pravi svoj fatalni koktel, u kojeg prvo ubacuje slike lijepe prirode, koje su zasluga direktora fotografije Božidara Bote Nikolića, koji zna da iskoristi atraktivne lokacije ostrva Šolte. Ove slike dodatno ulepšava atraktivnim glumicama, da bi zatim nastao snažan kontrast između lijepe prirode i ogavnog rata. Pad Italije sadrži mnoge zaista kontraverzne scene koje nas silno tjeraju da zatvorimo oči i da pokušamo da ubijedimo sebe da to nismo upravo vidjeli. Za neke od ovih scena možemo reći da su najupečatljivije scene snimljene osamdesetih godina na prostoru bivše Jugoslavije. Zafranović takođe dobro režira oružane sukobe i u tim trenucima koristi minimalno muzike, kako bi ove scene imale potrebnu ozbiljnost. Pored toga, bolji ljubitelji filma će vjerovatno primjeti sličnosti između deformisanog Rafe, kojeg igra Dragan Maksimović i lika Majkla kojeg je odigrao glumac Džon Mils u filmu Rajanova kći (1970) reditelja Dejvida Lina.

Pad Italije je svakako intrigantan film kojeg treba preporučiti zreloj publici kojoj ne smeta grafičko nasilje i koja zna da cijeni kvalitetan film kada ga ugleda.

Поштена употреба, https://sr.wikipedia.org/w/index.php?curid=645064