Petparačke priče

17.06.2017 00:125

Dvoje neimenovanih zaljubljenih protagonista, koji jedno drugom tepaju šaljivim imenima, Bundevica (eng. Pumpkin) (Tim Rot) i Zeko-Peko (eng. Honey Bunny) (Amanda Plamer), mirno doručkuju u jednom restoranu i planiraju pljačku, ali ne žele da uzmu samo pare iz restorana već i od svih posjetitelja koji su se tu slučajno zadesili. Na sličan način su to učinili i tokom njihove posljednje pljačke. U drugom dijelu Los Anđelesa, Džuls Winfild (Samjuel L. Džekson) i njegov partner Vinsent Vega (Džon Travolta), odlaze da pokupe aktovku od Breta (Frenk Vejli), koji se zamjerio njihovom šefu Marselusu Valasu (Ving Rajms). U priči "Vinsent Vega i supruga Marselusa Valasa" ostarjeli bokser Buč Kulidž (Brus Vilis) prihvata veliku sumu novca od Marselusa, kako bi u narednom meču, pao u petoj rundi. Buč pristaje i tom prilikom se kratko posvađa sa Vinsentom, koji je došao sa Džulsom da preda aktovku Marselusu. Sljedećeg dana, Vinsent svraća kod Lensa (Erik Stolc) i Džodi (Rozana Arket) i kupuje heroin, koji odmah i konzumira, jer treba da ide na sastanak sa Mijom Walas (Uma Turman), Marselusovom suprugom. Odlaze u tematski restoran pod nazivom Jack Rabbit Slim's, uređen u stilu pedesetih u kojem su zaposleni prerušeni u pop ikone iz tog perioda. Nakon upoznavanja Mija govori Vinsentu da želi da učestvuju u takmičenju u tvistu i da želi da pobjede. U sljedećoj priči pod nazivom "Zlatni sat" saznajemo da je Buč prevario Marselusa i pobjedio svog protivnika, ali i da se tom prilikom kladio na sebe i zaradio lijepu svotu novca. Naredno jutro Buč shvata da je njegova djevojka Fabijana (Marija de Medeiros), zaboravila da uzme njegov ručni sat, uspomenu na njegovog preminulig oca, koju mu je, još dok je bio dječak, uručio vijetnamski veteran, kapetan Kuns (Kristofer Voken). Buč se vraća u svoj stan kako bi pokupio sat, iako ga traže Marselusovi ljudi. U završnoj priči "Situacija s Boni" radnja filma se vraća na Vinsenta i Džulsa u Bretovom stanu, koji na nevjerovatan način ostaju živi. Džuls tvrdi da je u pitanju čudo Božije i jasan signal njemu da promjeni profesiju. Vinsent i Džuls uzimaju za taoca Bretovog saradnika, Marvina (Fil LaMar), kojeg Vinsent nehotice ubije tokom vožnje u automobilu. Prisiljen skloniti svoj krvavi automobil sa ulice, Džuls poziva svog prijatelja Džimija (Kventin Tarantino) i odlaze kod njega. Džimi je veoma zabrinut jer njegova žena, Boni, ubrzo dolazi s posla. Džuls traži pomoć od šefa Marselusa, koji im šalje Vinstona Vulfa (Harvi Kajtel).               Američki filmski režiser, producent i scenarista Kventin Tarantino je započeo svoju karijeru u filmskoj industriji tako što je uspio da proda scenario za kriminalističku ljubavnu dramu Prava romansa, koju je režirao britanski režiser Toni Skot (U žaru osvete), brat mnogo poznatijeg Ridlija Skota (Tuđin, Istrebljivač, Gladijator), i na taj način finansira dio budžeta za svoj kriminalistički triler Ulični psi. Nakon velikog uspjeha ovog filma, Tarantino odlučuje da, zajedno sa Rodžerom Ajverijem (Smrtonosna Zoi), nastavi sa pisanjem scenarija za svoj novi film, za kojeg je već imao dosta napisanog materijala. Ovaj scenaristički dvojac upotpunjuje tri naizgled potpuno odvojene priče, "Vinsent Vega i supruga Marselusa Valasa", "Zlatni sat" i "Situacija sa Boni", a zatim i način na koji njegovi likovi ulaze i izlaze iz jedne u drugu priču. Pored toga Tarantino odlučuje da u film ubaci dvije scene koje je Ajveri napisao za film Prava romansa, i to na početak priče "Situacija sa Boni". Riječ je o scenama u kojima skriveni strijelac na nevjerovatan način promašuje Vinsenta i Džulsa i scena u automobilu u kojoj Vinsent slučajno ubija Marvina. Filmu daju neobičan naziv Petparačke priče, kod nas često preveden kao Pakleni šund. Inače, naslov ovog filma se odnosi upravo na šund časopise i "tvrdo kuhane" kriminalističke romane iz sredine dvadesetog vijeka, poznate po prilično niskom kvalitetu pisanja, surovom i naturalističkom načinu pisanja, kao i slikovitim opisima nasilja, uglavnom eksploatacijskog karaktera. Da stvar bude još interesantnija, Tarantino inspiraciju pronalazi upravo u ovim otrcanim pričama, pa tako imamo priču u kojoj Vinsenta Vega izvodi na večeru Miju Valas, ženu njegovog šefa Marselusa Valasa i ona počinje da mu se dopada ili priče o dvojici plaćenika poslanih da izvrše svoj posao. Ono što ove priče uzdiže iznad prosjeka je doza originalnosti koju Tarantino unosi, jer mi pratimo pomenutu dvojicu plaćenika na putu do osobe koju trebaju da likvidaraju i slušamo njihov dijalog, koji podsjeća na dijalog dvojice kolega iz neke manje opasne profesije. Isto tako ih pratimo i nakon izvršenog posla, što nije slučaj u filmovima ovog tipa. U velikoj većini kriminalistički drama plaćene ubice se pojave samo u scenana egzekucije, da bi zatim nestali dobar dio filma ili cijeli film. Nezaobilazna je i doza surovog realizma, koju Tarantino takođe implementira i koja vreba protagoniste i mi stičemo utisak da svaki trenutak može im biti i poslednji.               Režiser Tarantino započinje film veoma kratkom ali zanimljivom scenom u kojoj vidimo dvoje zaljubljenih ljudi Bundevica i Zeko Peko (najbliže prevedeno), kako sjede u jednom američkom restoranu i raspravljaju o pljačkanju istog. Tarantino ovdje odaje jasnu posvetu kultnom filmu pljačke Boni i Klajd, režisera Artura Milera. Zajedno sa direktorom fotografije Andžejom Sekulom (Ulični psi) koristi uglavnom uske kadrove da bi nas što više zainteresovao za dijalog protagonista, primjenjujući široke kadrove jedino u scenama u kojima prilazi konobarica da uzme narudžbu. Nakon kratke rasprave, dvoje zaljubljenih započinje pljačku restorana, čujemo glasno muzičku numeru Misirlou, američkog rok gitariste Dika Dejla, scena nestaje u crno, zatim čitamo neobičan naziv filma Pulp fiction, korištenjem zastarjelog računarskog fonta i gledamo dva značenja engleske riječi pulp, preuzeta direktno iz riječnika engleskog jezika. Kako se popularno kaže, ostatak je (filmska) istorija. Itekakva.               Tarantino pravi veoma dobru odluku kada odlučuje da koristi nelinearnu naraciju da ispriča svoje priče jer film na ovaj način uspjeva da ostane intrigantan do samog kraja. Već na samom početku filma postaje jasno da su Tarantino i Ajveri obavili impresivan posao i da je riječ o prije svega veoma kvalitetnom scenariju, koji nam na gotovo nevjerovatan način drži pažnju, prvenstveno zbog dinamičnog i izuzetno zabavnog dijaloga. Vjerovatno ne bismo pretjerali kada bismo rekli da ovaj film sadrži neke od najzanimljivijih scena ikada viđenih u američkom filmu 90-ih godina prošloga vijeka. Režiser je svjestan toga i zna da nema potrebu da previše pomjera ili okreće kameru, već je dovoljno da koristi široki i statički kadar i da pomogne glumcima da na što bolji način odrade svoj dio posla. Dijalog je često veoma dug i ispunjen crnim humorom i gomilom referenci na stare dobre filmove ali i na popularnu kulturu. To se prije svega odnosi na scenu u kojoj se Vinsent hvali svom kolegi Džulsu putovanjem po Evropi, posjeti hašiš-baru u Amsterdamu i posjeti francuskom Mekdonaldsu, gdje je probao kraljevski burger sa sirom. Ovaj popularno nazvani "Rojal sa sirom" dijalog se dugo godina nakon premijere prepričavao među ljubiteljima filma. Isto tako scena u kojoj Vinsent Vega i Mija Valas izlaze na večeru pa nakon toga plešu, je zapravo posveta filmu Neobična banda, režisera Žan-Lika Godara, i često je i sama kopirana u drugim filmovima, poput kriminalističke drame Budi opušten u kojoj nastupaju upravo Džon Travolta i Uma Turman i koji ponavljaju svoj legendarni ples. Priča "Zlatni sat" u kojoj se pojavljuje američki glumac Kristofer Voken je zanimljiva posveta Ćiminovom remek-djelu ratnog filma Lovac na jelene. Režiser Tarantino se nije samo pokazao kao veliki ljubitelj filma, kojeg neke kolege u šali nazivaju hodajućom filmskom enciklopedijom, već i kao izuzetno talentovan režiser i scenarista. Treba pohvaliti način na koji pravi misteriju oko Marselusove supruge Mije, o kojoj dosta toga čujemo prije nego što je prvi put vidimo. Prvo što konačno vidimo su njene usne koje prilaze mikrofonu, inače posveta Hilovim Ratnicima podzemlja, kako bi obavjestila Vinsenta, koji je ušao u njenu kuću, da sebi pripremi piće, da se raskomoti i da će ona brzo doći. Mija pušta nezaboravnu numeru Girl you'll be a woman soon od Urdža Overkila, inače obrada hita Nila Dajmonda. Tarantino se ovdje prethodno igra sa pričom kada Džuls saopštava Vinsentu kako je čuo da je Marselus bacio nekoga sa četvrtog sprata zgrade jer je Miji izmasirao stopala. Lik Mije postaje zanimljiv i prije nego što vidimo da je glumi Uma Turman. Tarantino takođe uspjeva u ni malo jednostavnom zadatku da nas upozna sa velikim brojem filmskih likova, da većina njih ima svojevrsni uticaj na naraciju priče i da pored svega toga film uspješno funkcioniše kao cjelina. Film predstavlja niz neobičnih i na prvi pogled običnih građana, za koje se ispostavlja da to nikako nisu, daje zaista uznemirujući portret Grada anđela, kakvog nemamo često priliku vidjeti na filmskoj traci. To se prije svega odnosi na kontraveznu scenu u podrumu, smještenu u Mejnardovu trgovinu, koja spolja djeluje poput svake druge trgovine koju obični ljudi svakodnevno posjećuju, a u kojoj trojica psihotičnih osoba, od kojih je jedan zaštitnik javnog reda i mira, muče Marselusa na jedan zaista uznemrujući način. Ove scene, koje odaju svojevrsnu posvetu filmu Oslobađanje, režisera Džona Bormana, ostavljaju neizbrisiv trag na publiku. Prikaz zla koji se krije iza običnih fasada naizgled malih i mirnih gradića je uglavnom bio zadatak američkog režisera i scenariste Dejvida Linča (Plavi somot), ali je Tarantino ovim potezom doveo u pitanje Linčovu dominaciju ovom takoreći filmskom tematikom.               U nizu dobrih odluka, Tarantino je napravio još jednu kada se u nedostatku posebno komponovanog soundtreka za film, odlučio da sam izabere muziku koja će biti korištena za film. Tarantino je obratio veliku pažnju na izbor pjesama i napravio neobičnu ali uspješnu kombinaciju muzike za surfanje (Misirlou, američkog rok gitariste Dika Dejla), rokenrola, sola i pop hitova. Slično je napravio i u svom prethodnom filmu Ulični psi, poslije kojeg više nikada nećemo moći da čujemo pjesmu Stuck in the middle with you od benda Stealers Wheel, a da ne pomislimo na kontraveznu scenu rezanja uva. Saundtrek filma Petparačke priče je dugo mjeseci nakon premijere filma ostao na listama najpopularnijih muzičkih albuma u Americi i ostavio je veliki uzor budućim naraštajima filmskih autora, koji su mnogo pažljivije birali koju će muzičku numeru pustiti tokom snimljene scene.               Petparačke priče je dobio brojna filmska priznanja, gotovo beskrajne pohvale kritičara, veliki broj neumornih fanova širom svijeta, kao i veliki broj filmskih kopija koji se pojavio u narednom periodu, koje nažalalost kvalitetom nisu ni prišle originalu. Ovaj film je pokazao da jedan nezavisni film može da bude priznat od strane Američke akademije umjetnosti i bude nominovan u čak sedam kategorija, uključujući za najbolji film, dok je itekako zasluženo osvojio Oskara za najbolji originalni scenario. Film je takođe osvojio i Zlatnu palmu na prestižnom festivalu u Kanu i postao veliki bioskopski hit. Treba dodati da je Kongresna biblioteka Sjedinjenih Američki Država je 2013. godine izabrala film Petparačke priče za očuvanje u Nacionalnom registru filmova zbog kulturnog, istorijskog i estetskog značaja. Sve ovo je uticalo da Petparačke priče napravi preporod nezavisnog filma u Americi 90-ih godina prošloga vijeka. Film je pokazao producentima da mogu da zarade gomilu novca, uz relativno skromna ulaganja, samo ukoliko pronađu još talentovanih mladih režisera, sa hrpom priča koje žele ispričati. Jedan od takvih filmskih autora je i Amerikanac Pol Tomas Anderson (Teška osmica, Noći bugija, Magnolija, Opijeni ljubavlju, Biće krvi).               Jedan od razloga uspjeha ovog filma leži i u izvrsnom kastingu glumaca, od kojih je svaki od njih zaista vješto iskoristio ukazanu priliku i obezbjedio sebi mnoge buduće filmske angažmane. Velika filmska zvjezda 70-ih godina prošloga vijeka Džon Travolta je nakon velikog uspjeha filmova Keri, Briljantin i Groznica subotnje večeri, zaredao niz neprofitabilnih filmova, da bi početkom 90-ih godina počeo polako da tone u zaborav. Tarantino je dobro ocjenio glumački dijapazon ovog glumca, koji mu je uzvrati jednom od najboljih uloga njegove karijere. Zanimljivo je da je prvobitni izbor za ulogu Vinsenta Vege bio američki glumac Majkl Madsen, koji je možda i ulogu svoje cjelokupne karijere ostvario kao kriminalac Vik Vega u Tarantinovim Uličnim psima, portretom manijakalnog kriminalca koji ne preza ni od ničega. Madsen je ipak odlučio da odustane od uloge i da zaigra u vesternu Vajat Erp, sa Kevinom Kostnerom u glavnoj ulozi. Glumac je dugi niz godina žalio za ovom odlukom. Zanimljivo je da je Tarantino u više navrata diskutovao mogućnost snimanja filma Braća Vega, u kojem bi glavne uloge igrali upravo Travolta i Madsen. Tarantino je za ulogu kriminalca Džulsa izabrao Samjuela L. Džeksona, koji prosto briljira kao brbljivi harizmatični kriminalac čije svakodnevne teme interesovanja nisu drugačije od bilo kojih drugih ljudi iz različitih profesija, i koji je sklon pripovjedanju. Intrigantan je način na koji Džuls Vinfild u ovom cijelokupnom haosu ubijanja i opšteg nasilja zadržava vjeru u Boga. Scene u kojima isti citira dijelove iz Biblije prije egzekucije ljudi su neke od možda i najboljih scena u filmu. Džekson je nakon filma postao velika filmska zvijezda i kulturna ikona, čije ime na posteru filma je postalo garancija za široki filmski auditorijum i koji je vremenom postao jedan od finansijski najisplativijih glumaca ikada. Ljubitelji filma su imali još razloga za veliku radost jer je na ovaj način započeta jedna od najplodnijih saradnja između režisera i glumca u istoriji filmske kinematografije. Tarantino očigledno nije mogao da zamisli svoje naredbe filmove bez glumca i prijatelja Džeksona pa ga je opet angažovao u kriminalističkom trileru Džeki Braun, zatim mu je obezbjedio kratko pojavljivanje u Ubiti Bila, drugi dio, da bi mu zatim dao značajnije uloge u vestern filmovima Đangova osveta i Podlih osam. Uvijek motivisani glumac mu nije ostao dužan ni za jednu od ovih uloga. Najviše od svih glumaca je rizikovao velika akciona zvijezda Brus Vilis (Umri muški), kada je odlučio da se pojavi u jednom nezavisnom filmu prepunom nasilja i kada je pristao na daleko manju platu od one na koju je navikao da dobija u tom periodu. Vilisova karijera je počela da stagnira nakon niza komercijano neuspješnih filmova. Srećom, rizik se isplatio i Vilis je stekao veliku naklonost publike jer se izvrsno snašao u fizički i mentalno zahtjevnoj ulozi ostarjelog boksera, kojem jedna odluka navlači gomilu nevolja. Ljubitelje filma će vjerovatno zanimati da je njegova uloga bazirana na liku grubijana Majka Hamera u odličnom Oldričevom noar filmu Smrtonosni poljubac, kojeg igra američki glumac Ralf Miker. Ženski dio glumačkog ansambla predvodi lijepa američka glumica Uma Turman, o čijoj ljepoti se pisalo nakon filmova Opasne veze i Henri i Džun, ali ne i o njenom glumačkom talentu, koji je ovdje došao do punog izražaja. Turmanova vješto balansira između šarmantnosti, kul pojave i ranjive žene sklone porocima. Tarantino i Turman su kasnije sarađivali i na filmovima Ubiti Bila, prvi dio i Ubiti Bila, drugi dio. Harvi Kajtel, Mr. White iz Ulični pasa, je takođe odličan kao Vinston Vulf, hladnokrvna i snalažljiva osoba koja zna da riješi i najsloženijji problem, ali smireno i korištenjem logike i intelekta, uz malu pomoć Džimijeve ukusne kafe. Kajtel je već igrao sličnu ulogu u filmu Tačka bez povratka, američkom rimejku francuskog hita Nikita, režisera Luka Besona. Ving Rajms (Krv za krv) je napravio odličan portret gangstera Marselusa Valasa, i rečenicama poput one u kojoj priziva inkviziciju u kontekstu priče o osveti, postao je uzor mnogim filmskim gangsterima u nadolazećim godinama. Jedan od možda najočiglednijih primjera je uloga glumca Majkla Katona Džounsa kao fimskog negativca Kingpina u filmu Derdevil, u kojem maskiranog zaštitnika igra Ben Aflek. Rajmsu je ova uloga omogućila angažman u velikim bioskopskim hitovima Nemoguća misija, Leteća tamnica i Veoma opasna romansa. Kristofer Voken je već pokazao da mu itekako leži Tarantinov scenario, u filmu Prava romansa, i da mu ne treba puno prostora da napravi ulogu za pamćenje. Ovdje je to samo potvrdio u priči pod nazivom "Zlatni sat". Nemoguće je ne pomenuti i izvrsne minijature Tima Rota (Ubistvo, Ulični psi), Amande Plamer (Kralj ribara), Erika Stolca (Smrtonosna Zoi), Rozane Arket (Idiotska noč), Pitera Grina (Maska), Marije de Medeiros (Henri i Džun) i Anđele Džouns koja je sličnu ulogu imala u kratkom filmu Curdled, koji se dopao Tarantinu i koji je odlučio da finansira istoimeni dugometražni rimejk Curdled, u kojem je glavnu ulogu reprizira Džouns.        Petparačke Priče je remek-djelo i jedan od najboljih i najzabavnijih kriminalističkih drama 90-ih godina prošloga vijeka.

[[File:Pulp Fiction (1994) poster.jpg|thumb|A pulp-magazine themed poster shows with a woman in a bedroom lying on her stomach in a bed holding a cigarette. Her left hands lays over a novel that reads