Serđo Leone ( 1929 - 1989)

Italijanski reditelj, scenarista i producent Serđo Leone (1929-1989) je jedan od žačetnika špageti vesterna, podžanra vestern filma, koji je svoju ekspanziju doživio početkom šezdesetih godina prošloga vijeka. Leone je imao nekoliko izuzetno značajnih saradnji koje su ostavile dubok trag, kako u ličnim karijerama ovih umjetnika, isto tako i u samom razvoju sedme umjetnosti. Prva je sa američkim glumcem Klintom Istvudom, sa kojim je stekao ime i snimio vestern trilogiju Čovjek bez imena a druga sa italijanskim kompozitorom Eniom Morikoneom koji je komponovao muziku za gotovo sve njegove filmove. Leone je snimio samo sedam filmova tokom svoje dugogodišnje karijere ali svaki od ovih filmova ima značajno mjesto u američkoj kinematografiji.

 

"Moja majka je bila glumica. Moj otac je bio glumac i reditelj. Ja sam sin reditelja. Rođen sam sa ovom leptir mašnom od celuloida na mojoj kragni", izjavio je Leone.

 

Serđo Leone je rođen u Rimu, od oca filmskog reditelja Vinćenca Leonea i majke Edvige Valerijan, poznate glumice iz doba nijemog filma. Mladi Serđo je dobar dio svoje mladosti proveo na filmskim setovima gdje je razvio veliku privrženost filmskoj traci i malim slikama koje se nalaze na njoj. Filmsku karijeru je počeo kao asistent čuvenog italijanskog reditelja Vitorija de Sike i to tokom snimanja filma Kradljivci bicikala iz 1948. godine, koji se smatra za jedan od najznačajnijih italijanskih filmova iz doba neorealizma. Leone je zatim učestvovao kao scenarista ili asistent režije na nekoliko značajnih američkih istorijskih filmova, koji su snimljeni u Rimu, kao što su Kvo vadis i Ben-Hur. Leone je na ovaj način stekao važno radno iskustvo i shvatio je kako da njegovi filmovi izgledaju grandiozno i bez obaveznih velikih finansijskih ulaganja. Kada je dobio priliku da režira svoj prvi dugometražni film, očekivano je odabrao žanr epskog istorijskog filma i snimio Kolos sa Rodosa iz 1961. godine.

 

"Kad sam bio mlad, vjerovao sam u tri stvari: marksizam, iskupljujuću moć kinematografije i dinamit. Sada samo vjerujem u dinamit", rekao je Leone.

 

Leone je na vrijeme shvatio da epski istorijski filmovi nemaju blistavu budućnost u Holivudu i okrenuo se žanru vestern filma, koji je tada još uvijek bilježio dobre bioskopske rezultate. Započeo je saradnju sa američkim glumcem Klintom Istvudom, koji je u to vrijeme bio televizijska zvijezda i snimili su film Za šaku dolara iz 1964. godine, svojevrsni nezvanični rimejk samurajskog filma Tjelohranitelj iz 1961. godine, japanskog reditelja Akire Kurosave. Publika je odlično odgovorila na saradnju Leonea i Istvuda i dvojac je narednih godina sarađivao i na filmovima Za dolar više i Dobar, loš, zao. Ova tri vesterna su ostali upamćeni kao trilogija Čovjek bez imena. Leone je zatim nastavio da snima vestern filmove ali bez Istvuda i ponovio je odličan posao sa filmovima Bilo jednom na divljem zapadu i Za šaku dinamita. Mnogi kritičari i filmski istoričari smatraju Bilo jednom na divljem zapadu za jedan od najboljih vestern filmova ikada snimljenih i najbolji film u karijeri ovog italijanskog reditelja, dok sam Leone ima drugog favorita.

 

"Bilo jednom u Americi je moj najbolji film, kunem se i znao sam da će to biti od trenutka kada sam uzeo u ruke knjigu Harija Greja. Drago mi je što sam uspio, iako sam tokom snimanja bio napet kao vilica Dika Trejsija. Uvijek ide tako. Snimanje filma je užasno, ali snimiti film je prelijepo", rekao je veliki reditelj.

 

Od filma se oprostio baš kako to i dolikuje jednom velikanu filmske režije, epskim kriminalističkim filmom Bilo jednom u Americi iz 1984. godine, u kojem glavne uloge igraju Robert de Niro, Džejms Vuds, Elizabet Makgaver, Džo Peši, Bert Jang, Tjuzdej Veld i Trit Vilijams. Film je prvobitno prikazan u skraćenoj verziji koja je zaista osakatila viziju ovog reditelja ali su kasnije verzije filma, koje su dodale veliku količinu materijala na originalnu bioskopsku verziju, naišle na velike pohvale. Mnogi ljubitelji sedme umjetnost navode ovo ostvarenje kao jedan od najboljih filmova ikada snimljenih. Filmski istoričari smatraju da je Bilo jednom u Americi zapravo završnica filmske trilogije poznate pod nazivom Bilo jednom, koju čine već pomenuti vesterni Bilo jednom na divljem zapadu i Za šaku dinamita (Bila jednom jedna revolucija).

 

"Moj život, moje čitanje, sve u vezi sa mnom vrti se oko bioskopa. Dakle, za mene je bioskop život i obrnuto", bio je jasan Leone.

 

Serđo Leone je jedan od najboljih i najznačajnijih italijanskih reditelja i njegov doprinos vestern žanru i filmu opšte je izuzetno veliki.