Serđo Leone ( 1929 - 1989)

Italijanski reditelj, scenarista i producent Serđo Leone (1929-1989) je jedan od žačetnika špageti vesterna, podžanra vestern filma, koji je svoju ekspanziju doživio šezdesetih godina prošloga vijeka. Leone je imao nekoliko izuzetno značajnih saradnji koje su ostavile dubok trag, kako u ličnim karijerama ovih umjetnika, tako i u samom razvoju sedme umjetnosti. Prva saradnja je sa američkim glumcem Klintom Istvudom, sa kojim je stekao ime i snimio vestern trilogiju Čovjek bez imena (1964-1966), a druga sa italijanskim kompozitorom Eniom Morikoneom, koji je komponovao muziku za gotovo sve njegove filmove. Leone je snimio samo sedam naslova tokom svoje dugogodišnje karijere ali svaki od njih ima značajno mjesto u filmskoj istoriji. Leone je bez imalo sumnje jedan od najboljih i najznačajnijih reditelja i njegov doprinos vestern žanru i filmu opšte je nemjerljiv.

"Moj život, moje čitanje, sve u vezi sa mnom je povezano sa filmovima. Dakle, za mene je film život i obrnuto", bio je jasan Leone.

Serđo Leone je rođen u Rimu tokom takozvane Kraljevine Italije i to u umjetničkoj porodici. Njegov otac Vinćenco Leonea je bio reditelj, dok je njegova majka Edviga Valerijan, bila poznata glumice iz doba nijemog filma. Mladi Serđo je dobar dio svoje mladosti proveo na filmskim setovima gdje je razvio veliku privrženost filmskoj traci i malim slikama koje se nalaze na njoj. Karijeru je započeo kao asistent čuvenog italijanskog reditelja Vitorija de Sike, koji je u to vrijeme snimao film Kradljivci bicikala (1948), koji se smatra jednim od najznačajnijih predstavnika neorealizma. Leone je zatim učestvovao kao scenarista ili asistent režije na nekoliko značajnih američkih istorijskih filmova, koji su snimljeni u Rimu, kao što su Kvo vadis (1951) i Ben-Hur (1959). Mladi autor je na ovaj način stekao važno radno iskustvo i shvatio kako da filmovi izgledaju grandiozno bez velikih finansijskih ulaganja.

"Moja majka je bila glumica. Moj otac je bio glumac i reditelj. Ja sam sin reditelja. Rođen sam sa ovom leptir mašnom od celuloida na mojoj kragni", izjavio je Leone.

Kada je dobio priliku da režira svoj prvi dugometražni film, očekivano je odabrao žanr epskog istorijskog filma i snimio Kolos sa Rodosa (1961), koji je naišao na podjeljeno mišljenje kritike.

Leone je na vrijeme shvatio da epski istorijski filmovi nemaju budućnost u Holivudu i okrenuo se žanru vestern filma, koji je tada još uvijek bilježio dobre bioskopske rezultate. Započeo je saradnju sa glumcem Klintom Istvudom, koji je u to vrijeme bio televizijska zvijezda i snimili su film Za šaku dolara (1964), svojevrsni nezvanični rimejk samurajskog filma Tjelohranitelj (1961) japanskog reditelja Akire Kurosave. Publika je odlično reagovala na ovu saradnju i dvojac je narednih godina snimio nastavke Za dolar više (1965) i Dobar, loš, zao (1966).

"Kad sam bio mlad, vjerovao sam u tri stvari: marksizam, iskupljujuću moć kinematografije i dinamit. Sada samo vjerujem u dinamit", našalio se Leone.

Leone je nastavio da snima vestern filmove ali bez Istvuda. Snimio je veoma hvaljene naslove Bilo jednom na divljem zapadu (1968) i Za šaku dinamita (1971). Mnogi kritičari i filmski istoričari smatraju pomenuti Bilo jednom na divljem zapadu za jedan od najboljih vesterna ikada snimljenih i najbolji naslov u karijeri ovog reditelja, dok sam Leone ima drugog favorita.

"Bilo jednom u Americi je moj najbolji film, kunem se i znao sam da će to biti od trenutka kada sam uzeo u ruke knjigu Harija Greja. Drago mi je što sam uspio, iako sam tokom snimanja bio napet kao vilica Dika Trejsija. Uvijek ide tako. Snimanje filma je užasno, ali snimiti film je prelijepo", rekao je veliki reditelj.

Od filma se oprostio baš kako to i dolikuje jednom velikanu režije. Snimio je epski kriminalistički film Bilo jednom u Americi (1984), koji mnogi smatraju za jedan od najboljih filmova ikada snimljenih. Prvobitno je prikazan u skraćenoj verziji, koja je zaista osakatila rediteljevu viziju, da bi tek bio prikazan onako kako ga je autor zamislio. Određeni filmski istoričari smatraju da je Bilo jednom u Americi zapravo završnica filmske trilogije poznate pod nazivom Bilo jednom, koju čine već pomenuti vesterni Bilo jednom na divljem zapadu i Bila jednom jedna revolucija (jedan od prevoda filma Za šaku dinamita).