Džejms Erl Džouns ( 1931 - 2024)

Američki glumac Džejms Erl Džouns (1931-2024) je ljubiteljima sedme umjetnosti najpoznatiji po ulozi čuvenog negativca Darta Vejdera u filmskom i televizijskom serijalu Ratovi zvijezda (1977-2019) kojeg je započeo reditelj i producent Džordž Lukas. Glumac je zapravo posudio svoj glas, dok je njegov kolega Dejvid Praus hodao tokom snimanja sa kostimom i jezivom crnom maskom na glavi. Džouns je napravio zaista dobar posao i dosta uticao da Vejder postane jedan od najpoznatijih filmskih negativaca. Posljednji put je posudio svoj glas u televizijskoj seriji Obi-Van Kenobi (2022). Svoje glasovne kvalitete je inače često pokazivao tokom svoje izuzetno duge karijere, koja traje skoro sedam decenija. Posudio je glas lavu Mufasi u animiranim nastavcima Kralj lavova (1994) i Kralj lavova 2: Simbin ponos (1998), ali i u istoimenom rimejku Kralj lavova (2019). Džounsu je tokom 2012. godine uručen počasni Oskar.

 

Upitan za mišljenje o filmskom serijalu Ratovi zvijezda, skromni Džouns je odgovorio: "Drago mi je što sam dio te velike legende. Čak i kao posmatrač. Ja sam samo posmatrač".

 

Džejms Erl Džouns je glumačku karijeru počeo sredinom prošloga vijeka u različitim televizijskim serijama, kao što su The Defenders (1962-1964), Doktor Kildar (1966) i Tarzan (1967-1968). Prvu značajnu ulogu je odigrao u filmu Doktor Strejndžlav (1964) reditelja Stenlija Kjubrika, da bi zatim zaigrao u filmovima Komičari (1967) i Kraj puta (1970).

 

Za ulogu perspektivnog mladog boksera Džeka Džefersona u biografskoj romantičnoj drami Velika bijela nada (1970) reditelja Martina Rita dobio je svoju prvu nominaciju za nagradu Oskar. Nastavio je sa dobrim ulogama u filmovima Čovjek (1972), Klodin (1974), Smrtni heroj (1975), Riječni crnac (1976), The Bingo Long Traveling All-Stars & Motor Kings (1976), Mačevalac (1976), Najveći (1977), Isterivač đavola 2: Jeretik (1977) reditelja Džona Burmana, The Last Remake of Beau Geste (1977) i A Piece of the Action (1977), kao i televizijskim serijama Isus iz Nazareta (1977) i Paris (1979-1980).

 

Odličan posao je napravio u epskom filmu mača i magije Konan varvarin (1982) reditelja Džona Milijusa, u kojem je jednu od svojih prvih glavnih uloga odigrao Arnold Švarceneger. Džouns je svojoj biografiji svakako dodao još jednog zaista upečatljivog negativca.

 

"Ako uzmete negativca kao što je Tulsa Dum ili Dart Vejder i previše se zabavljate dok ih igrate, to uništava njihov kredibilitet", bio je jasan glumac.

 

Gledali smo ga i u filmovima Bušido oštrica (1981), Let zmajeva (1982), Krvava plima (1982), Gradske granice (1984), Moja mala djevojčica (1986), Crn u duši (1986), Alan Kvotermejn i izgubljeni grad (1986), Kameni vrtovi (1987) reditelja Frensisa Forda Kopole, Matevan (1987), Pinokio i car noći (1987), Princ osvaja Ameriku (1988), Tri bjegunca (1989), Polje snova (1989) i Najbolji od najboljih (1989), kao i u televizijskim serijama Ja i majka (1985) i Mathnet (1987-1991).

 

"Moj glas je za iznajmljivanje. Moje odobrenje opet nije za iznajmljivanje. Snimiću glas, ali ne mogu podržati ako se ne obavežem. Moja politika je vrlo lična i subjektivna", rekao je glumac.

 

Devedesetih godina se potvrdio kao veoma pouzdan karakterni glumac ali je nerijetko glumio i glavne uloge. Nije zanemario ni male ekrane gdje je zaigrao u nekoliko zanimljivih televizijskih serija koje nažalost nisu stekle veću popularnost. Odigrao je ulogu admirala Džejmsa Grira u filmovima Lov na Crveni oktobar (1990) reditelja Džona Mektirnena, Patriotske igre (1992) i Jasna i neposredna opasnost (1994). Pomenimo svakako i fimove Grim Prairie Tales: Hit the Trail... to Terror (1990), Hitna pomoć (1990), Terorgram (1990), Svađalice (1991), Pravi identitet (1991), Kažnjenici (1991), Freddie as F.R.O.7. (1992), Njuškala (1992), Somersbi (1993), Peščara (1993), Prekomjerna sila (1993), Vožnja iz snova (1993), Čovjek-meteor (1993), Juče ne postoji (1994), Džeferson u Parizu (1995), Sudija Dred (1995), Plači voljena zemljo (1995), Porodična stvar (1996), Srećno (1996), Legenda o Jarcu Menigotu (1996), Zločinačke namjere (1997), Anđeo na tajnom zadatku (1999) i The Annihilation of Fish (1999), ali i televizijske serije Gabrijelova vatra (1990-1991), Za i protiv (1991-1992), Signs and Wonders (1995), Pod istim krovom (1995) i Treći kamen od sunca (1996).

 

Do kraja karijere je zaigrao u filmovima On the Q.T. (2001), Ko nađe - njegovo (2001), Roboti (2005), Peščara 2 (2005), Mrak film 4 (2006), Klik (2006), Bolji čovjek (2008), Džek i stabljika pasulja (2009), Pruži mi ruku (2013), Najljući čovjek u Bruklinu (2014), Pucanj upozorenja (2018) i Dolazak u Ameriku (2021).