Luj Mal ( 1932 - 1995)

Francuski reditelj, scenarista i producent Luj Mal (1932-1995) je jedan od najznačajnijih predstavnika francuskog Novog talasa, pokreta nastalog šezdesetih godina, koji je imao veliki uticaj na dalji razvoj američkog filma. Mal nikada nije doživio veliku popularnost među širom publikom, iako je zaslužan za veliki broj zaista kvalitetnih filmova. Većina njegovih filmova bavila se kontroverznim temama, do te mjere da su neki čak postali predmeti sudskih sporova u Sjedinjenim Američkim Državama. Ostavio je svakako veliki uticaj na buduće generacije reditelja, između ostalog i na američkog reditelja Vesa Andersona koji navodi da je na njegov rad najviše uticao upravo Mal. Mal je zapravo jedan je od samo četvorice reditelja koji su dva puta osvojili nagradu Zlatni lav na filmskom festivalu u Veneciji. Ostali reditelji su Andre Kajat, Ang Li i Džang Jimou.

 

"Svijet se mnogo jasnije vidi kroz objektiv kamere", izjavio je Mal.

 

Luj Mal je rođen 1932. godine u Timeriju u Francuskoj, a pravio je filmove kako bi, po sopstvenom priznanju, istraživao život i njegov smisao. Imao je samo 24 godine kada je snimio svoj prvi dugometražni film, kriminalističkim triler Lift za gubilište iz 1958. godine, u kojem glavne uloge igraju Žana Moro i Moris Rone. Ovaj film je napravio veliku filmsku zvijezdu od glumice Žane Moro, koja je do tada bila glavna glumicu francuskog narodnog pozorišta. Mal je nastavio da sarađuje sa glumicom Moro i iste godine su snimili dramu Ljubavnici, koja je izazvala dosta kontroverze zbog svog seksualnog sadržaja. Film je zapravo u Americi bio povod za sudski slučaj, koji se pozabavio samim pojmom razvratnosti na filmskom platnu. Mal je u tom periodu sarađivao sa najvećim francuskim i evropskim zvijezdama. U njegovom filmu Privatan život iz 1962. godine zaigrali su Brižit Bardo i Marčelo Mastrojani, dok je glavnu ulogu u filmu Kradljivac iz 1967. godine odigrao Žan-Pol Belmondo.

 

Mal je nastavio da se bavi teškim i ponekad zaista kontraverznim temama, bez i malo ustručavanja ili brige za sopstvenu reputaciju. Dotakao se tema samoubistva, incesta, nacističkog režima i prostitucije u koje je bez izuzetka unosio lični pečat. Tu svakako mislimo na filmove Izgaranje, sa kojim je ponovio saradnju sa glumcem Morisom Roneo, kao i Šum na srcu, Lakomb Lisjen i Zgodna mala, u kojem je jednu od svojih prvih ulogu ostvarila američka glumica Bruk Šilds. Uporedo sa dugometražnim filmom snimao je i dokumentarne filmove. Oštro oko, britak um i istraživačke sposobnosti poput one u velikih novinara, pomogli su mu da snimi mnoge zanimljive dokumentarce. Veliku uspjeh je doživio sa dokumentarnim filmom Tihi svijet iz 1956. godine, koji je snimio sa francuskim okeanografom i naučnikom Žakom Kustoom, za koji su nagrađeni nagradama Oskar i Zlatna palma. Treba izdvojiti i dokumentarce Kalkuta, Fantom Indija, Božja zemlja i Ljudski, suviše ljudski.

 

Osamdesetih godina je nastavio da snima zaista impresivne filmove, pri tom sarađujući sa mnogim velikim američkim filmskim zvijezdama. Deceniju je započeo kriminalističkom romansom Atlantik Siti, u kojoj glavne uloge igraju Bert Lankaster i Suzan Sarandon, da bi zatim snimio zaista originalnu komičnu dramu Moja večera sa Andreom iz 1981. godine, u kojoj glume Andre Gregori i Volas Šon. Naime cijeli film je razgovor ove dvojice ljudi u jednom restoranu i dotiče se pozorišta ali i uopštenih životnih tema. Film i danas uživa zaista veliku reputaciju među svim ljubiteljima jednostavnih ali originalnih i provokativnih djela sedme umjetnosti. Mal je vrhunac osamdesetih godina a vjerovatno i cijele svoje karijere doživio filmom Do viđenja, djeco iz 1987. godine, u kojem je ispričao autobiografsku priču o francuskom svešteniku Peru Žaku, koji je štitio jevrejsku djecu tokom Drugog svjetskog rata. Mal je nominovan za nagradu Oskar za najbolji filmski scenario. Do viđenja, djeco važi za jedan od najsnažnijih anti-ratnih filmova snimljenih osamdesetih godina. Mal je do kraja svoje karijere snimio filmove Milou u maju, Kobna veza i Ujka Vanja u Njujorku.

 

"Tek kada se sjećanje filtrira kroz maštu, filmovi koje snimamo imat će pravu dubinu", izjavio je reditelj.

 

Bio je u braku sa američkom glumicom Kendis Bergen od 1980. do svoje smrti 1995. godine.

 

Luj Mal je zasigurno jedan od najznačajnijih francuskih reditelja i veoma bitna figura u svijetu filma uopšte.