Emir Kusturica

Reditelj, scenarista, muzičar, graditelji i književnik Emir Kusturica je svakako jedan od najpoznatijih i najvažnijih filmskih autora koji su rođeni na ovim prostorima. Mnogi kritičari ga zapravo smatraju za jednog od najvažnijih evropskih reditelja od sredine osamdesetih godina prošloga vijeka pa na ovamo. Poznat je po nadrealnom stilu pripovjedanja, kao i po velikim simpatijama prema običnim ljudima koji se nalaze na marginama društva, prije svega prema Romima. Može se pohvaliti velikim brojem nagrada, od kojih se svakako izdvajaju dvije nagrade Zlatna palma, koje je osvojio na filmskom festivalu u Kanu, za filmove Otac na službenom putu i Podzemlje, kao i Srebreni medvjed u Berlinu za filmove Sjećaš li se Doli Bel i Snovi u Arizoni, ali i Srebreni lav u Veneciji za film Crna mačka, beli mačor.

 

Emir Kusturica je svoju karijeru počeo televizijskom dramom Nevjeste dolaze iz 1978. godine, kojom je izazvao dosta kontraverze zbog eksplicitnog bavljenja seksualnim tabuima. Odmah je pokazao da nema problem da se uhvati u koštac sa mnogim temama koje drugi izbjegavaju u širokom luku i da ga čeka blistav iako trnovit put. Kusturica je nedugo zatim snimio svoj prvi dugometražni igrani film Sjećaš li se Doli Bel iz 1981. godine, nastao po scenariju bosanskohercegovačkog pjesnika i scenariste Abdulaha Sidrana. Za ovaj film nagrađen je Srebrnim lavom na Filmskom festivalu u Veneciji za najbolji debitantski film i nagradama FIPRESCI, AGIS i CIDLAC na Festivalu jugoslovenskog igranog filma u Puli. Kritika je dočekala ovog mladog autora kao veliku nadu jugoslovenskog filma. Punu demonstraciju svog talenta priredio je svojim sljedećim filmom Otac na službenom putu iz 1985. godine, opet sa scenaristom Sidranom, koji mu donosi nagradu Zlatna palma na Filmskom festivalu u Kanu i nominaciju za nagradu Američke filmske akademije Oskar za najbolji strani film. Nagrađivan je i na jugoslovenskim festivalima. Na Festivalu jugoslovenskog igranog filma u Puli, nagrađen je Zlatnom arenom za režiju i nagradom Jelen a međunarodna kritika dodelila mu je Gran pri za najbolji film. On je nastavio da snima veoma kvalitetne filmove poput ljubavne drame Dom za vješanje, u kojoj je glavnu ulogu odigra naš proslavljeni glumac Bora Todorović.

 

Kusturica je zatim dobio priliku da snimi prvi film na engleskom jeziku, Snovi u Arizoni iz 1993 u kojoj je okupio impozantnu glumačku postavu, koju čine Fej Danavej, Džoni Dep i Džeri Luis. Film je nagrađen Srebrnim medvedom i Posebnom nagradom žirija na Filmskom festivalu u Berlinu. Nagrade i svjetska slava ga nisu omelet i ovaj reditelj je nastavio da niže uspjehe. Snimio je svoj po mnogima najuspješniji film Podzemlje iz 1995. godine, u kojem glavne uloge igraju Predrag Miki Manojlović, Lazar Ristovski i Mirjana Joković i koji mu je donio doneo mu drugu Zlatnu palmu na Filmskom festivalu u Kanu, čast kojom se mogu pohvaliti samo rijetki. Uslijedili su filmovi Crna mačka, beli mačor, Život je čudo, Zavet i Na mlečnom putu, u kojem je i sam zaigra pored italijanske ljepotice Monike Beluči.

 

“U Srbiji me mnogo ljudi mrze jer hoće zaokret zapadu, ne shvatajući da je zapadni svijet bipolaran, sa veoma dobrim i veoma lošim stvarima. Pošto nemaju iskustva sa zapadom, čak veruju da je zapadnjačko sranje pita.”, izjavio je Kusturica.

 

Kusturica je osnivač i direktor filmskog i muzičkog festivala Kustendorf, koji se svake godine organizuje u etno-selu Drvengrad na brdu Mećavnik kod Mokre Gore. Takođe je idejni tvorac Andrićgrada, svojevrsnog kulturnog centra i etno-sela posvećenog srpskom nobelovcu Ivi Andriću, koji se nalazi u Višegradu. Ovaj svestrani umjetnik je jedno vrijeme svirao bas-gitaru u popularnoj muzičkoj grupi Zabranjeno pušenje, a sada kao gitarista zajedno nastupa kao član grupe Emir Kusturica & the No Smoking Orchestra.

 

Objavio je 2010. godine autobiografiju Smrt je neprovjerena glasina, koju je 2013. godine proširio knjigom Sto jada.

 

Emir Kusturica je neosporno jedan od najznačajnijih i najboljih reditelja rođenih na ovim prostorima.