Martin Skorseze

Američki reditelj i producent Martin Skorseze je svakako jedan od najznačajnijih predstavnika Novog talasa, pokreta koji je napravio revoluciju u Holivudu u periodu od kraja šezdesetih da početka osamdesetih godina prošloga vijeka. Skorseze je dao naročito veliki doprinos, jer je prepoznao promjene u američkom filmu, koji pod uticajem francuskog Novog talasa, pravi tranziciju iz Klasičnog Holivuda u moderno doba. Novi naslovi daleko direktnije prikazivuju nasilje na velikom ekranu, što je ovom reditelju svakako išlo u prilog. Skorsezeovi filmovi odišu impozantnom i surovom atmosferom u kojoj se vjerska i socijalna pitanja stavljaju kao breme običnog čovjeka. Često se dotiče kriminala kao neiskorjenive pojave u društvu, sicilijansko-američkog identiteta, ali i samog koncepa krivice i pokajanja. Najdužu saradnju ima sa glumcem Robertom De Nirom, sa kojim je sarađivao na čak deset dugometražnih filmova, kao i sa Leonardom Dikapriom, sa kojim je sarađivao šest puta u dosadašnjoj karijeri. Legendarni trojac je konačno udružio snage i zajedno su snimili epski kriminalistički vestern Ubistva pod cvjetnim mjesecom (2023). Skorseze tvrdi da je još uvijek uzbuđen oko snimanja filmova i da ga još uvijek gane kada vidi svoje ime na velikom platnu, kao i da se nada da to nikada neće prestati. Veliki je zagovornik očuvanja i restauracije filmsih djela i osnovač je tri neprofitne organizacije zadužene za spasavanje starih filmova. Skorseze je višestrukom zadužio sedmu umjetnosti i zaista ne možemo pričati o najboljim američkim filmovima, bez pomene njegovog imena.

“Ceo moj život su filmovi i religija. To je to. Ništa drugo”, tvrdi Skorseze.

Martin Skorseze je nakon niza kratkih i dokumentarnih filmova snimio svoj prvi dugometražni film Ko to kuca na moja vrata? (1967) i Furgon Berta (1972). U pomenutom filmu Ko to kuca na moja vrata? (1967) jednu od svojih prvih uloga je odigrao američki glumac Harvi Kajtel. Reditelj Skorseze i glumac Kajtel su zatim ponovo sarađivali u filmu Ulice nasilja (1973), u kojem im se pridružio tada glumački anonimus Robert de Niro. Film se dodirnuo mnogih tema, poput sicilijansko-američkog identiteta, kojima će se reditelj često vraćati tokom svoje dalje karijere. Kritika je bila naklonjena ovom naslovu iako nije odobravala nasilje, koje će biti itekako primjetno tokom njihove naredne saradnje i filma Taksista (1976). Film je šokirao kritiku i publiku prikazom mentalno nestabilnog taksiste Travisa Bikla, koji ne može više da trpi ljudsku dekadenciju koja ga okružuje i koji želi da napravi neke promjene. Njegova želja je vjerovatno na pravom mjestu ali njegovi postupci i njegovo samo posezanje za nasiljem su duboko uznemirujući. Taksista danas važi za jedan od najprovokativnijih i najboljih američkih filmova snimljenih sedamdesetih godina. Reditelj Skorseze i De Niro su nastavili saradnju i tokom narednih decenija su snimili mnoge značajne filmove, kao što su Njujork, Njujork (1977), Razjareni bik (1980), Kralj komedije (1982), Dobri momci (1990), Rt straha (1991), Kazino (1995) i Irac (2019). Pomenuti film Razjareni bik je Skorsezeu dopnio prvu nominaciju za nagradu Oskar.

Upitan za glumca De Nira, Skorseze je imao samo riječi hvale: “Čak i sada još uvijek ne znam nikoga ko bi mogao da me iznenadi na ekranu na način na koji on to čini i to je činio tada. Nijedan glumac mi ne pada na pamet da može pružiti takvu moć i uzbuđenje”.

Takođe je snimio još niz zanimljivih filmova kao što su Alis više ne stanuje ovdje (1974), Idiotska noć (1985), Boja novca (1986), Posljednje Hristovo iskušenje (1988), Njujorške priče (1989), Doba nevinosti (1993), Kundun (1997) i Između života i smrti (1999).

"Zbog filmova koje pravim ljudi misle da sam težak i ljut. Ja jesam težak i ljut, ali ono što ne očekuju je smisao za humor. Ali samo me humor drži", izjavio je reditelj.

Početkom narednog vijeka, Skorseze je započeo svoju saradnju sa glumcem Leonardo Dikapriom. Glumca je Skorsezeu preporučio lično De Niro, koji je sa Dikaprijom prvi put sarađivao u filmu Dječakov život (1993) reditelja Majkla Ketona-Džounsa. U svakom slučaju, Skorseze i Dikaprio su započeli saradnju filmom Bande Njujorka (2002), koji dobio velike pohvale kritike i publike. Dvojac je nastavio da snima veoma uspješne filmove, kao što su Avijatičar (2004), Dvostruka igra (2006), Zatvoreno ostrvo (2010) i Vuk sa Vol strita (2013). Navedeni filmovi su punili bioskopske sale, a sama kritika je imala samo riječi hvale. Skorseze je konačno dobio nagradu Oskar za pomenuti epski kriminalistički triler Dvostruka igra.

Pored toga, snimio je i filmove Hugo (2011) i Tišina (2016).