Žan-Klod van Dam

Belgijski glumac i majstor borilačkih vještina Žan-Klod van Dam je jedan od najpoznatijih i najpopularnijih akcionih zvijezda u svijetu. Vrhunac popularnosti u Holivudu je stekao krajem osamdesetih i tokom devedesetih godina prošloga vijeka. Njegova impozantna fizička građa i zavidne borilačke sposobnosti su mu omogućile da zaigra u mnogim akcionim filmovima. Tom prilikom je sarađivao sa nekim veoma značajnim rediteljskim imenima kao što su američki reditelj Piter Hajams i hongkonški reditelji Džon Vu i Ringo Lam. Kritika je rijetko kada imala velike riječi hvale za ove naslove ili za Van Damove glumačke sposobnosti, ali to nikada nije previše smetalo belgijskom superstaru. Nažalost, glumac je devedesetih godina razvio tešku ovisnost o drogama, da bi mu 1998. godine doktori ustanovili bipolarni poremećaj. Utjehu u ovom teškom životnom periodu je pronašao u filmovima i u redovnim tjelesnim vježbama. Van Dam je 2012. godine dobio svoju statuu u gradu Anderlehtu, dok je takođe poslužio kao inspiracija za lik Džonija Kejdža u serijalu video igara Mortal Kombat.

 

"Moji snovi su se ostvarili u Americi. To nije bilo moguće u Belgiji. Imao sam tužno detinjstvo. Mršavi klinac. Velike, debele naočare. Sve što sam uspio je čudo", izjavio je Van Dam.

 

Žan-Klod van Dam je rođen i odrastao u glavnom gradu Belgije, Briselu, gdje je još kao dječak razvio ljubav prema borilačkim veštinama. Sa samo deset godina upisao je časove karatea, da bi do svoje osamnaeste godine stekao crni pojas. Uslijedile su sporedne uloge u filmovima, da bi veliki uspjeh zabilježio krajem osamdesetih godina i to filmovima u Nema povlačenja, nema predaje (1985) i Krvavi sport (1988). Priča o američkom borcu koji učestvuje na hongkonškom turniru je bila odlična prilika za glumca da pokaže sve svoje atribute i da bude zapažen od strane mnogih ljubitelja filma.

 

Van Dam je nastavio da niže uspjehe sa filmovima Crni orao (1988), Kiborg (1989), Kik-bokser (1989), Lavlje srce (1990), Nalog za smrt (1990) i Osveta blizanaca (1991). Većina ovih filmovi je snimljena za relativno skroman budžet ali su vraćali višestruko više novca na bioskopskim blagajnama.

 

Veliki uspjeh je doživio sa naučnofantastičnim akcionim filmom Univerzalni vojnik (1992), njemačkog reditelja Rolanda Emeriha, u kojem još glumi švedski glumac i takođe majstor borilačkih vještina Dolf Lundgren. Van Dam i Lundgen su se pokazali kao dobar izbor za dvojicu vojnika koji postaju ratnici nadljudskih sposobnosti. Borba između njih dvojice je prava mala poslastica za sve ljubitelje akcionih filmova, te ne čudi što su kasnije često sarađivali. Snimljena su tri nastavka Univerzalni vojnik: Povratak (1999), Univerzalni vojnik - Regeneracija (2009) i Univerzalni vojnik - Nova dimenzija (2012).

 

Van Dam je nastavio da niže hitove i tom prilikom je sarađivao sa poznatim filmskim glumcima kao što su Rodžer Mur, Miki Rurk, Raul Hulija i Lens Henriksen. Ostvario je veoma dobru saradnju sa američkim rediteljem Piterom Hajamsom, sa kojim je devedesetih godina snimio filmove Vremenski policajac (1994) i Iznenadna smrt (1995). Takođe je devedesetih započeo saradnju sa hongkonškim rediteljem Ringo Lamom, sa kojim je prvo snimio film Maksimalni rizik (1996), da bi kasnije zajedno snimili Replikant (2001) i U paklu (2003).

 

Tokom devedesetih gledali smo ga i u filmovima Ne možeš pobjeći (1993), Teška meta (1993) reditelja Džona Vua, Vremenski policajac (1994), Ulični borac (1994), Potraga (1996), Dvostruka odbrana (1997), Nokaut (1998) i Legionar (1998).

 

"Film Teška meta je imao loš scenario, ali imali smo sjajne akcione scene, a reditelj Džon Vu je učinio da izgledam kao samuraj sa masnom kosom", izjavio je glumac.

 

Novi vijek je bio manje uspješan i Van Damovi filmovi su dobijali manje pažnje, ali nikada nije ostao bez svog vijernog kruga obožavalaca. Velike pohvale je dobio za ulogu u filmu Ž. K. V. D. (2008), francuskog reditelja Mabruka El Mekrija. Kao što sam naslov to sugeriše, Van Dam u filmu igra čovjeka koji dosta podsjeća na njega samoga, tačnije zvijezdu akcionih filmova čija karijera se nalazi u padu. Čak je i radnja filma smještena u njegov rodni Brisel. Mnogi kritičari smatraju da je ovo jedna od njegovih najboljih uloga u dosadašnjoj karijeri.

 

Zaigrao je i u filmovima Smrtonosne igre (2011), Plaćenici 2 (2012), 6 metaka (2012), Dobrodošli u džunglu (2013), Smrtni zalog (2015), Kikbokser 5: Osveta (2015) i Kikbokser 6: Povratak (2018). U pomenutom nastavku Kikbokser 5: Osveta Van Dam se našao pored čuvenog kanadskog MMA borca Žorža Sent-Pjera.

 

"Bog mi je dao sjajno tijelo i moja je dužnost da se brinem o svom fizičkom hramu", izjavio je glumac.