Henri Fonda ( 1905 - 1982)

Legendarni američki glumac Henri Fonda (1905-1982) je svakako jedan od najpoznatijih filmskih boraca za pravdu. Ne smeta mu česta usamljenost i inertnost ljudi oko njega i često je spreman da se do samoga kraja bori za svoja uvjerenja. Imao je izuzetno uspješnu saradnju sa mnogim velikanima režije kao što su Vilijam Vajler, Oto Preminger, Džon Ford i Sidni Lumet. Dobio je 1978. godine nagradu za životno djelo Američkog filmskog instituta a neposredno pred smrt dobio je po prvi put nagradu Oskar za ulogu u filmu Na Zlatnom jezeru (1981). Henri Fonda je otac Džejn Fonde i Pitera Fonde, dvoje takođe veoma uspješnih glumaca.

Henri Fonda je filmsku karijeru počeo još sredinom tridesetih godina prošloga vijeka, najčešće ulogama u romantičnim dramama. Danas se uglavnom pamti njegova saradnja sa rediteljima Henrijem Hatavejom, Fricom Langom i Vilijamom Vajlerom i filmovi Trag usamljenog bora (1936), Samo jednom se živi (1937), Džezebel (1938), Spawn of the North (1938), Džesi Džejms (1939) i Povratak Frenka Džejmsa (1940).

Fonda je imao veoma značajnu saradnju sa američkim rediteljem Džonom Fordom, sa kojim je prvo snimio dramu Mladi gospodin Linkoln (1939), a zatim filmove Drums Along the Mohawk (1939), Plodovi gnjeva (1940), Moja draga Klementina (1946), Bjegunac (1947), Fort Apač (1948) i Gospodin Roberts (1955). Mnogi poznavaoci filma smatraju ovu saradnju jednom od najuspešnijih u istoriji filma.

Uporedo sa ovom saradnjom Fonda je imao takođe uspješnu saradnju sa rediteljiem Otom Premingerom, sa kojim je snimio filmove Dejzi Kenjon (1947), Advise and consent (1962) i Prva pobjeda (1965), a zaigrao je i u filmovima Lejdi Iv (1941), The Ox-Bow incident (1943), Rat i mir (1956) i Pogrešan čovjek (1956) reditelja Alfreda Hičkoka

Fonda je svakako bio jedan od omiljenih američkih glumaca i zbog toga ne treba da čudi zašto su ga mnogi reditelji željeli u svojim filmovima. Veoma uspješnu saradnju je imao i sa rediteljem Sidnijem Lumetom, sa kojim je snimio sudskoj drami 12 gnjevnih ljudi (1957). Fonda je zaigrao dobronamjernog čovjeka, koji ne žuri sa zaključcima i koji polako ali sigurno ubjeđuje ostale porotnike u nevinost mladog čovjeka, kojem sude. Fonda nas je posjetio na značaj savjesnog obavljanja posla koji nam je povjeren i što je još važnije, podsjetio nas je na značaj pravde. Fonda i reditelj Lumet su kasnije sarađivali i na filmovima Stage struck (1958) i Kritična tačka (1964).

Fonda je zaigrao i u filmovima Metalna zvijezda (1957), Vorlok (1959), Najduži dan (1962), Kako je osvojen Divlji Zapad (1962), Spenserove planine (1963), Najbolji kandidat (1964) reditelja Frenklina Džeja Šejfera, Bitka u Ardenima (1965), A big hand for little lady (1966), Stranac u bijegu (1967), Madigan (1968), Vaše, moje i naše (1968) i Bostonski davitelj (1968).

Posebno mjesto u izuzetno bogatoj karijeri ovog glumca zauzima vestern film Bilo jednom na Divljem zapadu (1968), italijanskog reditelja Serđa Leonea. Fonda je zaista iznenadio sve ljubitelje filma briljantnom ulogom surovog i sadistički nastrojenog bandita, koja zapravo prestavlja suštu suprotnost njegovih dotadašnjih uloga. U filmu još igraju Čarls Bronson, Džejson Robards i italijanska ljepotica Klaudija Kardinale. Fonda i reditelj Leone su kasnije sarađivali u još jednom vesternu Zovem se Niko (1973). Leone nije režirao ovaj film iako je radnja filma zapravo njegova ideja.

I zadnje decenije svog života Fonda je nastavio da glumi i da svakoj ulozi pristupa maksimalno odgovorno i posvećeno. Ne možemo a da ne pomenemo naslove Prekasno je za junake (1970), Nepošten čovjek (1970), Midvej (1976) i Fedora (1978) reditelja Bilija Vajldera.

"Nadam se da vas neću razočarati. Vidite ja nisam naročito zanimljiva osoba. Nisam nikad učinio ništa osim što sam glumio druge ljude. Nisam baš Henri Fonda! Niko ne može biti. Niko ne može imati takav integritet", izjavio je Fonda.

Henri Fonda je jedan od ikona američkog vestern filma ali i američkog filma uopšte.