Jadna stvorenja

08.03.2024 13:11

Grčki reditelj Jorgos Lantimos koristi svaki naredni film da dokaže da je jedan od najtalentovanijih ljudi u Holivudu. Njegov najnoviji film Jadna stvorenja svakako ide u prilog ovoj velikoj pohvali. Inače riječ je o ekranizaciji istoimene knjige Jadna stvorenja (1992) škotskog autora Alastera Greja.

U Viktorijanskom Londonu student medicine Maks Mekendls (Remi Jusef) se zapošljava kod ekscentričnog hirurga Gudvina Bakstera (Vilem Defo). Gudvin je napravio revolucionaran potez kada je oživio mladu ženu Belu Bakster (Ema Stoun) i presadio joj mozak njenog nerođenog djeteta. Maks se odmah zaljubljuje u Belu, uprkos njenoj nezrelosti i uprkos tome što ona, poput djeteta, tek upoznaje svijet oko sebe. Bela pristaje na Maksovu prosidbu ali prije toga želi da bolje upozna svijet oko sebe i zbog toga bježi sa advokatom Dankanom Vederbernom (Mark Rafalo). Ogorčeni Gudvin započinje novi eksperiment sa mladom ženom Felisiti (Margaret Kvejli), koja ipak sazrijeva sporije od Bele.

Reditelj Jorgos Lantimos koristi već sami uvod da nas fascinira, opčini i zbuni u isto vrijeme i to zapravo nastavlja da čini do posljednjeg kadra ovog filma. Koristi gotovo zaboravljene, crno-bijele kadrove, koje drugi filmski autori strogo izbjegavaju i pokazuje da nedostatak boje ne mora obavezno da bude loša stvar, naprotiv. Upravo zbog ovih uvodnih crno-bijelih scena, kasnija tranzicija u takoreći obojene scene je i te kako impozantna, naročito zato što Lantimos bira izrazito jarke boje, koje gotovo da asociraju na neku bajku. U svakom slučaju publika brzo naslućuje da prisustvuje jednom intrigantnom filmskom ostvarenju kakvo zaista rijetko viđamo u današnjem Holivudu.

Kritičari ponovo imaju problem da definišu Lantimosov film i da jasno izaberu kom žanru pripada. Jadna stvorenja je svojevrsna mješavina gotske komedije i seksualne komedije, koja donekle pripada humoru apsurda i koja na kraju ima jasne stimpank momente. Sve je to Lantos uvezao crnohumornom niti koja čvrsto drži strukturu ovog filma od raspadanja i koja ne dozvoljava da ovaj filma završi kao potpuni fijasko. Film zapravo obitava negdje između jave i sna, bajke i košmara i zbog toga zabavlja i šokira u isto vrijeme.

Lantimos jasnu inspiraciju crpi iz filmova engleskog reditelja Džejmsa Vejla Frankenštajn (1931) i Frankenštajnova nevjesta (1935). Bela je poput čudovišta vraćena iz mrtvih ali sa takoreći inferiornim mozgom i polako upoznaje svijet oko sebe. Reditelj Lantimos je odvažan u prikazivanju Belinog sazrijevanja, naročito u njenim scenama takoreći seksualnog buđenja. Bela u jednom trenutku radi u bordelu kako bi zaradila za život. Ove scene će svakako izazvati burnu reakciju publiku. Lantimos navodi da je inspiraciju za ovaj film pronašao, između ostalog, u psihološkoj drami Ljepotica dana (1967), reditelja Luja Bunjuela. Grčki reditelj dalje navodi kao inspiraciju i naslove Mladi Frankenštajn (1974) reditelja Mela Bruksa i I plovi ovaj brod (1983) reditelja Federika Felinija.

Direktor fotografije Robi Rajan nas časti zaista prelijepim kadrovima koji su na samoj granici fantazije i prosto nas tjeraju da se zapitamo o svijetu koji naseljavaju ovi likovi. Tokom plovidbe brodom ne možemo a da se ne divimo prizorima neba i mora. Rajan često bira statične uglove snimanje, dok se nerijetko odlučuje da scene gledamo kroz svojevrsne kadrove koji asociraju na špijunku na ulaznim vratima od kuće ili stana. Poseban utisak odaje i originalna muzička podloga engleskog kompozitora Jerskina Fendeiksa, koja ponekad namjerno djeluje neuštimano i koja nam ne dozvoljava da okrenemo glavu od Beline sudbine. U određenim trenucima imamo utisak da će popucati muzičke strune gudačkih instrumenata koje čujemo ili da će prosto otpasti tipke klavira, te zbog toga strahujemo da bi sudbina glavne junakinje mogla lako da krene po zlu. Posebno zanimljiv je Belin susret sa putnicima Martom (Hana Šigula) i Harijem (Džerod Karmajkl), koji je upoznaju sa naukom filozofijom i ubrzo gledamo Belu koja spoznaje surovost ovog svijeta. Ove scene se odlično tempirane i djeluju kao bitan dio ove velike cjeline. Pored toga lijepo je ponovo vidjeti njemačku glumicu Hanu Šigulu, koje je tokom sedamdesetih i osamdesetih godina prošloga vijeka često sarađivala sa njemačkim rediteljem Rajnerom Vernerom Fasbenderom.

Velike pohvale idu i na račun drugih glumaca, prije svega vodećeg trojca. Ema Stoun je već imala kvalitetnih uloga u svojoj karijeri ali nikada do sada nije uspjela da ostavi publiku bez teksta. Njena interakcija sa ljudima oko sebe, njen nezgrapni hod i prije svega njena suptilna transformacija su vrijedni divljenja. Ništa manje impresivni nisu ni njene kolege, uvijek pouzdani Viljem Defo i Mark Rafalo, koji je pokazao da ne mora obavezno da glumi dobričine.

Jadna stvorenja je jedno impozantno filmsko iskustvo i svakako jedan od najboljih naslova ove godine.

Поштена употреба, https://sr.wikipedia.org/w/index.php?curid=4478254